Obywatel w procesie cywilnym

Kodeks cywilny reguluje sposób postępowania obywatela w procesie sądowym z powództwa cywilnego. Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby, które ukończyły 18 lat (oraz kobiety od 16 roku życia będące w związku małżeńskim). Nie posiadają zdolności prawnych tzw. osoby ubezwłasnowolnione oraz poniżej 13 roku życia.

Ubezwłasnowolnienie to częściowe lub całkowite pozbawienie możliwości podejmowania działań prawnych przez obywatela. Ubezwłasnowolnienie całkowite oznacz, że osoba której dotyczy problem nie jest wstanie samodzielnie kierować swoim postępowaniem. Dotyczy to osób chorych psychicznie, upośledzonych umysłowo, chorych na chorobę alkoholowa lub narkomanów.

Ubezwłasnowolnienie częściowe oznacza, że dana osoba potrzebuje pomocy w prowadzeniu własnych spraw życiowych. Jest to wynikiem np. choroby psychicznej, lżejszego upośledzenia lub zaburzeń psychicznych.

Obywatel w procesie cywilnym może uczestniczyć w postępowaniu procesowym i nieprocesowym.

O postępowaniu procesowym mówimy wówczas, gdy istnieje spór pomiędzy stronami możliwy do rozstrzygnięcia jedynie na drodze sądowej. Wówczas jedna ze stron wnosi pozew (wniosek o rozpatrzenie sprawy) i oczekuje wydania przez sąd orzeczenia (rozstrzygnięcia sporu). W postępowaniu procesowym występują dwie strony tj. powód (osoba lub organ żądający rozstrzygnięcia sporu) i pozwany (osoba lub organ, przeciwko któremu wystąpiono ze skargą). W postępowaniu procesowym zarówno powód jak i pozwany może wystąpić osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika.

Proces cywilny powinien przejść kilka etapów:

• Wytyczenie powództwa na wniosek powoda.
• Wszczęcie postępowania procesowego.
• Wydanie przez sąd wyroku.

W razie niezadowalającego wyroku istnieje możliwość odwołania się do sądów wyższej instancji.

Z chwilą złożenia w sądzie prawidłowego wniosku następuje wszczęcie postępowania procesowego. Strony uczestniczące w sporze powinny przedstawić do sądu dowody na potwierdzenie swoich racji. Rozprawę kończy wydanie wyroku, który powinien opierać się na normach prawnych obowiązujących w chwili jego ogłoszenia. Jeśli wyrok nie satysfakcjonuje jednej ze stron ma możliwość odwołania się od niego do sądu wyższej instancji, mówimy wówczas o tzw. apelacji.

Niektóre postępowania sądowe kończą się zawarciem ugody pomiędzy stronami, oznacza to, że obie strony poszły na ustępstwa względem siebie.

Można wyróżnić tok postępowania zwykły opisany powyżej oraz postępowanie odrębne, rozstrzygane są wówczas sprawy inne, a będące w obszarze prawa cywilnego np. rozwód.

O postępowaniu nieprocesowym mówimy wówczas, gdy sąd rozpatruje sprawę nie będącą przedmiotem sporu np. orzeczenie o nabyciu praw rodzicielskich.

Postępowania cywilne toczą się we właściwym dla tematu sprawy sądzie np. Sąd rodzinny - rozstrzyga sprawy związane z rodziną. Sprawy sądowe pierwszej instancji rozstrzyga jednostka sądowa właściwa dla miejsca zamieszkania stron zainteresowanych.

W praktyce sądowniczej występują również sądy polubowne, zajmują się rozstrzyganiem sporu majątkowego. Nie są one ograniczone przepisami prawa cywilnego, ale muszą orzekać zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi i ogólnymi zasadami przyjętymi w społeczeństwie. Sądy polubowne maja krótki termin rozstrzygania sporów, dlatego w ostatnich latach wzrasta ich popularność.