Podział ze względu na formę rządów (charakter głowy państwa)

Monarchia jest formą rządów, w której monarcha (cesarz, król, bądź sułtan) reprezentują władzę suwerenną. Władzę wykonują samodzielnie albo też wraz z innymi organami władzy. Monarchia może mieć charakter dziedziczny, wówczas władza przechodzi na królewskie potomstwo, albo też władca może być wyłoniony w drodze wyboru - monarchia elekcyjna. Poniżej zostały wymienione najważniejsze formy władzy monarchicznej.

Monarchia absolutna - cała władza skupiona jest w rękach króla, a jego uprawnienia są praktycznie nieograniczone. Istnieje przekonanie, że władza królewska pochodzi od Boga. Przykładem takiego państwa była monarchia francuska za panowania Ludwika XVI.

Monarchia konstytucyjna - w państwie tego typu najważniejszym aktem prawnym w państwie jest konstytucja. Ustawa zasadnicza jest formą umowy zawartej pomiędzy monarchą a jego poddanymi.

Monarchia demokratyczna - współczesna forma monarchii demokratycznej (monarchii parlamentarnej) ogranicza rolę króla do pełnienia funkcji reprezentacyjnej. Do najważniejszych państwowych organów należy władza wybrana w demokratycznych wyborach, czyli parlament, a później rząd. Monarcha w tym systemie pełni rolę symbolu, spajającym naród. Zadania monarchy można wyrazić następującym zdaniem: Król panuje, ale nie rządzi.

Republika arystokratyczna - organy władzy państwowej wybierane są przez dość wąską grupę osób, np. może to być grupa najbogatszych osób w państwie; przykładem państwa tego typu była Wenecja w XIV i XVII wieku;

Republika demokratyczna - w państwie tego typu władze wyłaniane są w drodze wyborów powszechnych, w których biorą udział uprawnieni do tego obywatele; organy państwowe sprawują swoją władzę z mandatu społeczeństwa i niejako za jego przyzwoleniem; przykładem takich państw są: Francja, Włochy czy Polska.