Prawne podstawy funkcjonowania mediów w Polsce

Zasady funkcjonowania mediów w Polsce określają zapisy w konstytucji. Art. 54 zapewnia każdemu wolność słowa, a także zdobywania i rozpowszechniania informacji. Zakazuje stosowania cenzury w Polsce. W latach 80-tych zostały podjęte kroki zmierzające do określania sytuacji prawnej mediów. W okresie istnienia Polski Ludowej nadzór nad mediami sprawował Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Zlikwidowano go dopiero w 1990 r. W 1984 r. została uchwalona przez Sejm ustawa Prawo prasowe, która była później kilkakrotnie zmieniana. Wszystkie prawne regulacje dotyczące działania mediów w Polsce są zgodne z:

• Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych
• Europejską Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolnościach
• Europejską Konwencją o Telewizji Ponadgranicznej.

29 grudnia 1992 r. została wprowadzona w życie ustawa o radiofonii i telewizji. Na jej mocy powołano Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Ustawa określiła główne zadania mediów. Należą do nich:

• dostarczenie informacji
• umożliwienie korzystania z dorobku kulturalnego oraz z wyników badań
• popieranie krajowej twórczości audiowizualnej
• dostarczanie rozrywki.

Każdy twórca danego programu może, zgodnie z zapisem w ustawie, swobodnie go kształtować. Zakaz emisji danego programu może nastąpić tylko i wyłącznie na podstawie ustawy, n. może zostać zdjęty z anteny program propagujący treści faszystowskie. W mediach nie mogą być również propagowane informacje, które są sprzeczne z prawem, albo godzą w polską rację stanu. Programy mają szanować religijne uczucia osób innych wyznań, a także respektować chrześcijański system wartości.

Innymi normami prawnym, regulującymi działalność mediów w Polsce jest kodeks karny. Przewiduje on m. n. Karę pozbawienia wolności do 2 lat z publiczne znieważenie najwyższych urzędów państwowych (prezydenta, rządu czy parlamentu).

Bardzo często media są określane jako tzw. Czwarta władza. A więc obok władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej, wyodrębniane są (nieformalnie) środki masowego przekazu. Określenie mediów jako czwartej władzy ma jednak tyko sens potoczny. Dzięki pełnionej przez nich funkcji informacyjnej i opiniotwórczej oraz kontrolnej, posiadają dość istotny wpływ na przebieg wydarzeń politycznych i społecznych. Kształtują także opinię publiczną. W państwie demokratycznym mamy do czynienia z pluralizmem także w sferze medialnej. Istnieją bowiem zarówno media państwowe jak i prywatne. Jeśli tych ostatnich zabrakłoby, grozi to możliwością manipulacji opinią publiczną oraz przekazywanymi informacjami.

W Polsce na straży ładu w sferze mediów stoi Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Jej członkowie są wyłaniani przez Sejm, Senat i prezydenta. Obecnie działalność KRRiT jest przedmiotem ostrej krytyki. Szczególnie mocno podkreśla się, że KRRiT jest instytucją upolitycznioną, a to zagraża bezstronności i niezależności polskich mediów.

Dziennikarze powołali do życia Radę Etyki Mediów. Do jej zadań należy obrona wolności słowa i mediów oraz ustosunkowanie się do kontrowersyjnych poglądów i programów dziennikarzy.