Prawo, normy prawne, przepis prawny

Pojęcie prawa ma wiele znaczeń, najczęściej rozumiemy go jako zbiór norm postępowania na terenie danego kraju, ustalony przez władze państwowe z uwzględnieniem norm zwyczajowych. Według Celsusa (jurysty rzymskiego) „Prawo jest tym, co dobre i słuszne”. Pojęcie prawa można rozumieć na dwóch płaszczyznach: podmiotowej i przedmiotowej.

• Pojęcie prawa w znaczeniu podmiotowym - to zbiór uprawnień jednostki, służący zabezpieczeniu jej interesów.
• Pojęcie prawa w znaczeniu przedmiotowym - to zbiór norm prawnych norm postępowania, których naruszenie grozi sankcjami.

Normy prawne (łac. norma - reguła, przepis), wzór postępowania w danej sytuacji np. rodzice powinni zameldować dziecko po urodzeniu. W razie nie przestrzegania tej normy rodzicom grozi grzywna. Normy prawne zawierają nakaz, zakaz lub dozwolenie.

Normy składają się z hipotezy, dyspozycji i sankcji.

• Hipoteza - określa, do kogo jest kierowana (kto jest adresatem) oraz okoliczności, w których ma zastosowanie.
• Dyspozycja - przez nakaz, zakaz lub dozwolenie określa zachowanie adresata.
• Sankcja - zawiera konsekwencje prawne, w razie niedostosowania się do normy.

Według innej teorii normy prawne składają się z dwóch różnych norm tj:

• Sankcjonalnej - zawierającej hipotezę i dyspozycję.
  
• Sankcjonującej - zawierającej hipotezę i dyspozycje będącą w rzeczywistości sankcją.

Normy prawne mogą mieć różne rodzaje:

• Autonomiczne - gdzie adresat i normodawca stanowią ten sam podmiot.
• Heteronomiczne - gdzie adresat i normodawca to dwa różne podmioty.
• Indywidualne - regulujące zachowanie imiennie konkretnego podmiotu w sytuacji jednorazowej,
• Generalne - dotyczące wszystkich zainteresowanych.
• Nakazujące - dyspozycja zawiera nakaz (np. nakaz skrętu w lewo).
• Zakazujące -mdyspozycja zawiera zakaz (np. nie kradnij).
• Uprawniające - dyspozycja pozwala wybrać sposób postępowania.
• Bezwzględnie obowiązujące - należy się zastosować bez możliwości jakiegokolwiek wyboru,
• Względnie obowiązujące - stosowane wówczas, gdy podmioty prawa innych reguł niż wyraża dyspozycja.
• Obowiązujące na obszarze całego państwa.
• Obowiązujące w określonym terenie.

Przepis prawny

Przepis prawny to podstawowy zapis ustawy lub rozporządzenia. Może występować w formie artykułu, punktu, podpunktu, ustępu, czy paragrafu. Z przepisów prawnych można odczytać normy prawa, choć nie są to jednoznaczne formy. Przykład przepisu prawnego nakazującego: art. 266 „Przed przesłuchaniem świadka uprzedza się go o prawie do odmowy zeznań i odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań”.