Rozszerzanie Unii Europejskiej

Integracja z Europą środkowo-wschodnią

Rozpad systemu komunistycznego oraz zmiany systemowe w krajach Europy Środkowo – Wschodniej na początku lat dziewięćdziesiątych spowodowały, że Unia Europejska stanęła wobec perspektywy rozszerzenia na Wschód. Zgodę na przystąpienie do Unii Europejskiej krajów Europy Środkowo – Wschodniej wyrażono na szczycie w Kopenhadze, który odbył się w dniach 21 – 22 czerwca 1993 roku. Nie oznaczało to jednak automatycznego wejścia tych krajów do Unii Europejskiej, gdyż czekał je żmudny proces dostosowywania się do wymogów unijnych i negocjacji, trwający ponad dziesięć lat.

W Kopenhadze opracowano zbiór kryteriów na podstawie, których nowi członkowie mieliby być przyjmowani. Były to tzw. kryteria kopenhaskie. Warunki, jakie miały spełnić nowe kraje, to stabilność instytucji demokratycznych, praworządność, poszanowanie praw człowieka, ochrona mniejszości narodowych, funkcjonująca gospodarka rynkowa, gotowość sprostania warunkom konkurencji UE, zdolność do wypełniania obowiązków wynikających z członkostwa oraz przyjęcie dorobku prawnego UE.

Czwarte rozszerzenie UE

W dniu 1 stycznia 1995 roku dokonano czwartego rozszerzenia WE poprzez przyjęcie Austrii, Finlandii i Szwecji. Natomiast obywatele Norwegii ponownie odrzucili w referendum deklarowaną przez rząd chęć przystąpienia tego kraju do UE.

Planowane dalsze rozszerzenie UE wymagało jej zreformowania. W tym celu w 1996 r. w Turynie rozpoczęła się konferencja międzyrządowa, a w jej wyniku 17 czerwca 1997 podczas spotkania Rady Europejskiej parafowano w Amsterdamie tzw. „Traktat amsterdamski”, uzupełniający Traktat o Unii Europejskiej i traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich. Został on formalnie podpisany 2 października 1998 r., a wszedł w życie 1 maja 1999 r.

W dniu 31 marca 1998 r. rozpoczęto negocjacje na temat przyjęcia do Unii z Polską, Czechami, Węgrami, Słowenią, Estonią, i Cyprem. Kolejnych sześć państw Bułgarię, Maltę, Litwę, Łotwę, Rumunie oraz Słowację zaproszono do negocjacji w grudniu 1999 roku.

Unia walutowa

W maju 1998 roku Rada UE uznała, że jedenaście państw członkowskich Wspólnoty Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, Niemcy i Włochy spełnia warunki do przystąpienia do unii walutowej i podjęła decyzje o ustanowieniu z dniem 1 czerwca 1998 roku Europejskiego Banku Centralnego. W dniu 1 stycznia 1999 rozpoczął się proces wprowadzenia do obiegu wspólnej waluty europejskiej euro, które ostatecznie do obywateli trafiło 1 stycznia 2002 roku. Poza strefą euro znalazły się Wielka Brytania, Dania i Szwecja. Grecja, która pierwotnie nie spełniała kryteriów w strefie euro znalazła się 1 stycznia 2001.

Traktat nicejski

Rok 2000 poświęcony był dalszym dyskusjom na temat wewnętrznej reformy UE przed planowanym rozszerzeniem. Omawiano sprawy, które nie pozostały rozstrzygnięte w Amsterdamie 1997 roku, tj.  przyszły podział głosów w Radzie UE, system podejmowania decyzji poprzez większość głosów, liczba komisarzy i inne. W efekcie przygotowano nowy traktat przyjęty podczas spotkania Rady Europejskiej w Nicei w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 roku. Do listopada 2002 roku kraje piętnastki ratyfikowały „Traktat nicejski”, otwierając drogę do rozszerzenia Unii Europejskiej.

Akcesja nowych członków UE

W dniu 13 grudnia 2002 roku w Kopenhadze zakończył się proces negocjacyjny dla dziewięciu kandydatów – Polski, Czech, Węgier, Słowenii, Estonii, Cypru, Malty, Litwy, Łotwy, oraz Słowacji kraje te 16 kwietnia 2003 roku podpisały w Atenach ,,Traktat akcesyjny”.

W 2003 roku w krajach kandydackich oprócz Cypru, odbyły się referenda na temat przystąpienia do UE zgodnie z wymogami ich prawa wewnętrznego. Mimo pewnych obaw o wyniki, społeczeństwa nowych członków zdecydowanie opowiedziały się za przyjęciem do UE w ten sposób z dniem 1 maja 2004 roku UE stała się wspólnotą 25 państw, a w styczniu 2007 roku do UE włączono Bułgarię i Rumunię, czyli obecnie UE liczy 27 państw.