Sąd lustracyjy

Sąd lustracyjny wchodzi w skład Sądu Apelacyjnego w Warszawie (Wydział ds. Lustracji). Jego działalność określa ustawa z 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944 – 1990. Do zadań Sądu Lustracyjnego należy orzekanie o prawdziwości oświadczeń, dotyczących pracy bądź też współpracy z organami bezpieczeństwa państwa w okresie Polski Ludowej.

Oświadczenia są zmuszeni składać kandydaci na wysokie stanowiska państwowe. Posłowie i senatorzy składają je dopiero w momencie wybrania do Sejmu czy Senatu. Ze składania oświadczeń wyłączone są osoby urodzone po 10 maja 1972 r.

Zgodnie z ustawą współpracą ze służbami bezpieczeństwa jest świadoma i tajna współpraca w charakterze tajnego informatora lub też pomocnika przy zdobywaniu informacji. Za współpracę jednak nie uważa się działania, którego obowiązek wynikał z obowiązującej wówczas ustawy. Do organów bezpieczeństwa PRL ustawa zalicza: Resort Bezpieczeństwa Wewnętrznego PKWN, Komitet ds. Bezpieczeństwa Publicznego, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, Służbę Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Związek Wojsk Ochrony Pogranicza, Informację Wojskową, Wojskową Służbę Więzienną, Zarząd Główny Służby Wewnętrznej Jednostek Wojskowych MSW, Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, a także organy i instytucje wojskowe i cywilne obcych państw, o charakterze podobnym jak działające na terenie Polski.

Przed Sądem Lustracyjnym oświadczenie muszą złożyć osoby pełniące publiczne funkcje, a więc: prezydent Polski, posłowie, senatorzy, osoby powołane na stanowiska kierownicze przez prezydenta, Sejm, Senat, premiera itd., generalny dyrektor w ministerstwie, szef Służby Cywilnej, sędzia, adwokat, prokurator, członkowie rad nadzorczych, zarządów, dyrektorzy np. Telewizji Polskiej, Polskiego Radia, redaktorzy Polskiej Agencji Prasowej, prezes, wiceprezesi, członkowie Zarządu oraz redaktorzy Polskiej Agencji Informacyjnej.

Postępowanie przed Sądem Lustracyjnym jest dwuinstancyjne oraz przebiega z zachowaniem zasady tajności według przepisów postępowania karnego. Wyrok II instancji jest prawomocny. Sąd może umorzyć postępowanie, jeśli stwierdzi brak wystarczających dowodów, które umożliwiłyby skazanie danej osoby. Orzeczenie prawomocne wydane przez Sąd Lustracyjny, które stwierdza niezgodność oświadczenia, a więc kłamstwo lustracyjne, powoduje utratę zajmowanego stanowiska. Orzeczenie to jest podawane do wiadomości publicznej w Monitorze Polskim.

Proces lustracyjny jest rozpoczynany na wniosek:

• Rzecznika Interesu Publicznego
• osoby, która złożyła oświadczenie o pracy bądź współpracy ze służbami bezpieczeństwa
• posła lub senatora.