Sądy powszechne

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem tych które zostały zastrzeżone dla innych sądów. Sady powszechne rozstrzygają sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, prawa rodzinnego. Sędziów sądów powszechnych powołuje minister sprawiedliwości. Nadzór w zakresie orzekania nad sądami powszechnymi sprawuje Sąd Najwyższy, natomiast w zakresie funkcjonowania minister sprawiedliwości.

Sądowe postępowanie jest oparte na zasadzie instancyjności. Najniższą instancję (I instancja) stanowią sądy rejonowe. Obejmują swoim zasięgiem jedną lub kilka gmin. Jako sądy I instancji rozpatrują większość sądowych spraw, jako sądy II instancji zajmują się wykroczeniami. Sądy rejonowe podzielone są na następujące wydziały:

• Wydział cywilny
• Wydział karny
• Wydział rodzinny i nieletnich (sąd rodzinny)
• Wydział pracy (sąd pracy).

Mogą być również tworzone: wydział gospodarczy, dla spraw z zakresu prawa gospodarczego i cywilnego oraz wydziały grodzkie, które zajmują się wykroczeniami (przejęły kompetencje kolegiów do spraw wykroczeń).

Sądami II instancji sądów powszechnych są sądy okręgowe. Do ich kompetencji należy rozpatrywanie apelacji od orzeczeń sądów rejonowych. Działają także jako sądy I instancji, rozpatrując sprawy dotyczące np. ochrony praw autorskich, sprawy cywilne o prawa majątkowe lub oskarżenia o zbrodnię. Sądy okręgowe są tworzone dla obszaru działania co najmniej dwóch sądów rejonowych. W skład sądu okręgowe wchodzą następujące wydziały:

• Wydział cywilny
• Wydział karny
• Wydział penitencjarny i nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń karnych
• Wydział pracy
• Wydział ubezpieczeń społecznych
• Wydział pracy.

Sądami odwoławczymi w stosunku do sądów okręgowych, czyli sądami III instancji, są sądy apelacyjne. Tworzy się je dla obszarów działania co najmniej dwóch sądów okręgowych.  W skład sądu apelacyjnego wchodzą następujące wydziały:

• Wydział cywilny
• Wydział karny
• Wydział pracy i ubezpieczeń społecznych.