Struktura ONZ

Zgromadzenie Ogólne – jest to organ plenarny, w którym są reprezentowane wszystkie państwa członkowskie. Podejmuje uchwały, wspólnie z Radą Bezpieczeństwa decyduje o przyjęciu, wykluczeniu i zawieszeniu w prawach członkowskich, określa budżet i wysokość składek członkowskich. Ponadto może debatować i zajmować stanowisko we wszystkich należących do kompetencji organizacji. Decyzje są podejmowania w zależności od wagi sprawy zwykła lub kwalifikowana większością. Zgromadzenie Ogólne zbiera się raz do roku na tak zwanych sesjach zwyczajnych, zwykle we wrześniu. Może zebrać się na sesji nadzwyczajnej zwołanej przez Sekretarza Generalnego ONZ lub na wniosek większości państw członkowskich ONZ. Siedziba Zgromadzenia Ogólnego mieści się w Nowym Jorku.

 

Rada Bezpieczeństwa – na tym organie ONZ spoczywa odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa w świecie. W jej skład wchodzi piętnaście państw, w tym pięciu stałych członków: Chiny, Francja, ZSRR/Federacja Rosyjska, USA i Wielka Brytania. Pozostałych dziesięciu członków jest wybieranych na okres dwóch lat, wg ściśle określonego klucza regionalnego. Rada Bezpieczeństwa przyjmuje zlecenia w kwestiach pokojowego rozwiązywania sporów międzynarodowych oraz podejmuje decyzje w sytuacjach zagrożenia lub naruszenia pokoju międzynarodowego. Te ostatnie mają charakter wiążący. Decyzje zapadają większością dziewięciu głosów z tym, że sprawy ważne wymagają, by żaden ze stałych członków nie głosował przeciw rozstrzygnięciu – każdy z nich ma więc prawo weta.

 

Rada Gospodarczo-Społeczna – Organ ten koordynuje działalność w sprawach gospodarczych i społecznych. Rada składa się z 54 członków wybieranych na trzyletnia kadencję, z uwzględnieniem corocznej rotacji 1/3 członków. Prowadzi prace studyjne, przygotowuje konferencje międzynarodowe, inicjuje zawieranie konwencji, nadzoruje realizację programów społecznych i gospodarczych ONZ. W jej ramach działają komisje funkcjonalne.

 

Rada Powiernicza – przez wiele lat Rada sprawowała nadzór nad terytoriami niesamodzielnymi, przygotowując je do niepodległości. Odegrała istotną rolę w procesie dekolonizacji państw Trzeciego Świata. Po ogłoszeniu w 1994 r. niepodległości przez ostatnie terytorium powiernicze, Republikę Palau – Rada zawiesiła działalność. W skład Rady Powierniczej wchodzili stali członkowie Rady Bezpieczeństwa.

 

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości – jest to organ sądowy składający się z piętnastu sędziów wybieranych na dziewięcioletnią kadencję, ale obowiązuje zasada rotacji, dlatego co trzy lata zmienia się 1/3 składu sędziów. Sędziowie jednak mogą zostać wybrani ponownie – reelekcja. Trybunał rozpatruje sprawy sporne miedzy państwami, ale tylko wówczas, gdy same zwrócą się do Trybunału lub, gdy ten tryb rozstrzygania sporów jest przez te państwa zastrzeżony w umowie międzynarodowej. Wyroki Trybunału są dla państw wiążące. Ponadto Trybunał wydaje opinie prawne w sprawach kierowanych do niego przez Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa. Siedzibą Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości jest Haga.

 

Sekretariat – na jego czele stoi Sekretarz Generalny ONZ, który jest wybierany na pięć lat przez Zgromadzenie Ogólne z rekomendacji Rady Bezpieczeństwa. Administruje oraz zarządza Sekretariatem, reprezentuje Narody Zjednoczone w kontaktach z państwami i innymi organizacjami, koordynuje działania systemu ONZ, prezentuje działania ONZ światowej opinii publicznej, pełni funkcję mediatora w sporach międzynarodowych.

 

Z ONZ związane są tzw. organizacje wyspecjalizowane, połączone z nią umowami międzynarodowymi. Realizują one zadania szczegółowe. Jest ich kilkanaście m. in. Międzynarodowa Organizacja Pracy, Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, Światowa Organizacja Zdrowia.

Organizacja Narodów Zjednoczonych