Franz Kafka

Franz Kafka urodził się 3 lipca 1883 r. w czeskiej Pradze, w dzielnicy niemieckiej. Był z pochodzenia Żydem. Ojciec miał sklep galanteryjny i hurtownię z tkaninami i pasmanterią. Dzięki staraniom rodziców Franz zdobył wykształcenie prawnicze i filologiczne. Uczęszczał bowiem do Niemieckiej Szkoły Ludowej oraz do ekskluzywnego konserwatywnego gimnazjum humanistycznego. Po maturze dostał się do Niemieckiego Uniwersytetu w Pradze. W 1906 r. otrzymał tytuł doktora nauk prawnych. W czasie studiów chętnie czytywał dzieła wielkich filozofów, m.in. Nietschego i Kierkegaarda, ale również wtedy zaczął tworzyć – powstało pierwsze jego opowiadanie Opis walki. Po odbyciu praktyki sądowej pracował przez następne lata w ubezpieczalni. Niedługo potem został współwłaścicielem fabryki azbestu. Miał za sobą kilka nieudanych związków z kobietami, myślał nawet o samobójstwie. Kiedy wykryto u niego gruźlicę, często wyjeżdżał do sanatoriów. W jednym z nich zmarł, nie ukończywszy 41 lat życia.

Najważniejsze utwory:

Proces – to jedna z części trylogii nazwanej Trylogią samotności. Utwór-parabola, z wieloznaczną wymową ideową. Główny bohater przeżywa koszmar związany z aresztowaniem i poddaniem go przesłuchaniom i inwigilacji. Proces jest powieścią o zniewoleniu człowieka, o jego nicości wobec kłamstwa i bezduszności ludzkiej. To, z jednej strony, przykład zniszczenia indywidualności i suwerenności jednostki, z drugiej – ponura wizja świata pełnego absurdu i paradoksu.

Zamek – kolejny utwór z Trylogii samotności. Uważa się, że jest kontynuacją problematyki poruszanej w Procesie. Porusza aspekt uzależnienia człowieka od paragrafów, nieżyciowych przepisów prawa i ludzkiej głupoty. W gąszczu takiego absurdu (bohater nie może zamieszkać we wsi, bo nie ma zgody od tajemniczego właściciela miejscowego zamku, a uzyskanie takiego zezwolenia jest niewykonalne) jednostka zdana jest na autokratyzm i potworną machinę biurokracji. Życie nabiera wymiaru bezsensu, staje się męczarnią.

Ameryka – trzecia część wspomnianego wyżej tryptyku Kafki. I kolejna niedokończona powieść. Modna w czasach pisarza Ameryka była na ustach wszystkich. Pisano w gazetach wieści o „nowym świecie” z drugiej strony oceanu. Upamiętnił ją więc też pisarz w swoim utworze. Paradoksem fabularnym uczynił Kafka to, że bohater powieści (kilkunastoletni chłopiec) zostaje wysłany do Ameryki, ponieważ podejrzewano, że jest ojcem dziecka służącej. Nie znamy jednak końca jego losów.

Przemiana – opowiadanie utrzymane również w konwencji parabolicznej. Bohater „zamienia się” w łóżku w robaka. Kolejne jego losy to sekwencje niczym ze snu. Jako robak ma pancerz, jest twardy, ale za to mały, pokraczny, narażony na wiele niebezpieczeństw. Nie jest w stanie się obronić i nikt mu nie pomoże. Mimo buntu i walki, musi zginąć. To wyraźny ślad wpływu filozofii egzystencjalnej. Jest również wołaniem pisarza o normalność świata, w którym przyszło mu żyć. Staje w obronie zarówno ludzkiej indywidualności, jak i społecznej solidarności.

Inne ważniejsze opowiadania:

Wyrok (1913), Kolonia karna (1914), Głodomór (1922).

Franz Kafka zmarł 3 czerwca 1924 r. w sanatorium w Kierling.