Proces - Informacje wstępne

Geneza utworu

Według Artura Hutnikiewicza, autora książki Od czystej formy do literatury faktu,

wiek XX jak każdy okres przejściowy wydaje się być epoką jaskrawych i gwałtownych przewrotów, wstrząsów, kontrastów, sprzeczności i dysonansu.

Wspólną cechą tych zmian jest antynaturalizm, co oznacza, że literatura i sztuka zrywają z realizacją swojej funkcji mimetycznej, w miejsce abstrakcjonizmu i konceptualizmu. Twórczość ma ograniczać się do wywołania u odbiorcy zaskoczenia, osiągniętego poprzez takie połączenie rzeczy lub stwarzaniu takich sytuacji, które wywołają niespodziewane wrażenia i przeżycia. Sam temat dzieła staje się nieważny, byle tylko był pretekstem do podjęcia problemu natury moralnej, społecznej czy nawet metafizycznej.

W tych przemianach swoją rolę odegrał Proces Franza Kafki. Zdaniem Hutnikiewicza, Kafka

odciągnął literaturę od ideałów czysto artystycznych, skierował jej uwagę na zasadnicze sprawy istnienia. Zaangażował ją najpoważniej w sprawę sensu świata i losu człowieka na ziemi. Literaturze ukazał ziejące, a więc nęcące ludzką duszę, piekło metafizyki.

Okoliczności powstania utworu

Pracę nad Procesem rozpoczął Kafka na początku lata 1914 r. Trzy miesiące potrzebował pisarz na skonstruowanie pierwszej wersji powieści. Poświęcił na nią prawie wszystkie wieczory, pisanie nie przychodziło mu lekko, praca wyczerpywała jego i tak nadwątlone siły oraz zdrowie. W grudniu tego samego roku skończył rozdział IX W katedrze. Więcej do książki nie wrócił, zatem Proces należy uznać za utwór niedokończony. Pisarz nawet w testamencie nakazał spalenie rękopisu i wszystkich swoich listów. Wbrew jego woli jednak, przyjaciel Kafki, Max Brod, doprowadził do opublikowania książki w 1925 r.