Hamlet - Gatunek literacki

Szekspira uważa się za twórcę teatru nowożytnego. Wprowadził zmiany, z powodu których oddalił się od zasad tragedii klasycznej i stworzył dramat o cechach tak specyficznych, że nazywa się go dramatem Szekspirowskim. Oto jego cechy na przykładzie Hamleta:

• złamanie zasady trzech jedności – akcja rozgrywa się w kilku miejscach: w komnatach zamkowych, na tarasie, w sali zamkowej, na drodze, na cmentarzu; fabuła jest wielowątkowa: wątek główny związany z osobą Hamleta oraz wiele wątków pobocznych, np. wątek związku Hamleta z Ofelią i epizodów, np. przyjazd trupy teatralnej; czas akcji nie jest jednolity: są to różne pory dnia i nocy, jak również akcja trwa kilka dni i kilka nocy;
• wprowadzenie scen zbiorowych (na scenie jest więcej niż 3 aktorów), np. audiencja u króla, oglądanie spektaklu, scena finałowa;
• zerwanie z zasadą decorum, czyli odpowiedniością stylu. Według wymogów klasycznych dobór osób i stylu musiał odpowiadać gatunkowi. I tak, tragedia jako gatunek tzw. wysoki nie dopuszczała scen komicznych, satyrycznych, groteskowych. Szekspir wprowadza komizm słowny, np. wypowiedź Hamleta do Horacego o Ozryku: „Czy znasz tę muchę wodną?” i komizm sytuacyjny, np. w sc. 2 aktu V przebieg całej rozmowy Hamleta z Ozrykiem, czy też scena na cmentarzu z aktu V;
• różnorodność gatunkowa: występują partie dialogowe typowe dla dramatu (motyw teatru w teatrze), np. scena 2. aktu III ze sztuką Zabójstwo Gonzagi, a obok są wstawki charakterystyczne dla prozy, np. wypowiedź Hamleta o grze aktorskiej w sc. 2. aktu II;
• rozszerzenie fabuły o wątek fantastyczny – zabieg niedopuszczalny w dramacie antycznym, zgodnie z zasadą jedności konwencji (przedstawienie świata tylko w formule realistycznej) – w Hamlecie pojawiający się Duch wpływa na los bohaterów tragedii;
• zmienność postaw i zachowań bohatera: różnorodność nastroju Hamleta (od melancholii do agresji), poczucie samotności przeplata się z poczuciem szczęścia i spełnienia, chęć ujawnienia prawdy miesza się z zawahaniem, motywacja wewnętrzna kłóci się okolicznościami zewnętrznymi; najpełniej wyraża to wypowiedź Hamleta w rozmowie z matką po zabójstwie Poloniusa: „Chcąc być łagodnym, okrutnym być muszę”.(sc. 4. akt III);