Miłosierdzie gminy - Gatunek literacki i budowa utworu

Gatunek literacki

Miłosierdzie gminy to jedna z najbardziej dojrzałych, najlepszych nowel w dorobku Konopnickiej. Jest to utwór krótkich rozmiarów o jednowątkowej w zasadzie akcji. Bardzo wyrazisty portret głównego bohatera utworu – Kuntza, łącznie z bogatym opisem jego świata uczuć wewnętrznych, koresponduje z powszechnością postaci z tłumu, a więc wyrazicieli owego „miłosierdzia gminy”.

Konstrukcja narratora

Narrator w noweli Miłosierdzie gminy nie ujawnia się wprost. Wielokrotnie jednak można go dostrzec, zwłaszcza podczas samego przetargu, w jego kulminacyjnych momentach. Narracja jest prowadzona w trzeciej osobie gramatycznej i – co ciekawe – w czasie teraźniejszym. Pozwala to na odtworzenie dramaturgii licytacji.

Kompozycja noweli

Kompozycja noweli jest silnie skondensowana, zwarta. Akcja jest prowadzona dynamicznie i bardzo realistycznie – bliska jest wręcz jakiejś formie dramaturgicznej. Opisywana historia skupiona jest wokół przebiegu licytacji, na której wystawiony został Kuntz. Jako formę wstępu można potraktować określenie realiów oraz zawiązanie akcji na początku noweli. Zwraca tutaj uwagę opis sennego, biegnącego swoim spokojnym nurtem życia miasteczka. Właściwego zakończenia noweli natomiast brak. W zasadzie po zamknięciu licytacji i przywiązaniu Kuntza do mleczarskiego wózka nie ma już dalszych wydarzeń. Czytelnik może jednak się spodziewać tragicznego losu i niedługiego życia bohatera u bezwzględnego Probsta i współczuć niedołężnemu tragarzowi.