Pamięć i tożsamość - Gatunek literacki i język utworu

Gatunek literacki i recepcja dzieła

Tom Pamięć i tożsamość bardzo trudno jest zaklasyfikować pod względem gatunkowym. Nie jest to bowiem dzieło jednolite. Można mówić tu po połączeniu traktatu filozoficznego z esejem, książką historyczną… Całość jest wreszcie okraszona swoistą dozą liryzmu. Jest to zarazem lektura trudna, zmuszająca do intelektualnego wysiłku, jak też wysublimowana, skłaniająca do refleksji. Jest to też książka powodująca nieraz u swego odbiorcy konieczność zrewidowania dotychczasowego światopoglądu i hierarchii wartości. Przyjęta formuła gatunkowa – konwencja rozmowy – powoduje zwiększenie siły oddziaływania tekstu. Można tu też rozpoznać echa koncepcji dialogowej, jaką spotykaliśmy już w pismach Platona. Pamięć i tożsamość trafiła niedawno do kanonu szkolnych lektur. Decyzja taka nie może dziwić. Dzieło to jest bowiem adresowane głównie do młodych ludzi, poszukujących jeszcze swojej drogi życiowej, przed którymi stoją poważne decyzje. Papież pisze trudnym językiem, ale pisze zrozumiale dla każdego, kto zechce się w nim zaczytać

Język i styl utworu

Język, jakim pisane jest przywołane dzieło, jest mimo swojej pozornej prostoty dosyć trudny. Powodowane jest to powagą podjętej tematyki – kwestie ściśle filozoficzne (głównie antropologia), ale także historyczne, teologiczne, etyczne wymagają odpowiedniego aparatu pojęciowego, który papież zna i umiejętnie stosuje. Dzieło zbliża się w też nieco do modelu hermeneutycznego, tzn. bardzo dokładnej lektury tekstów (także tekstów kultury) czy zjawisk, a także próby ich twórczego komentowania.