Początek jako powieść rozliczeniowa
Powieść Szczypiorskiego jest literackim komentarzem do najnowszej historii Polski. Porusza problemy dotyczące tylko naszego kraju. I tak, poddaje rewizji stereotypowe myślenie o wyjątkowości narodu polskiego. Obala też pewne nawyki i skłonność do generalizowania cech charakterystycznych dla pewnych narodowości. Obala zatem mit, że każdy Niemiec to faszysta i morderca, każdy Żyd to cwaniak i handlarz, a Polak zawsze musi cierpieć w imię szlachetnych idei i wyjątkowego patriotyzmu. Szczypiorski pokazuje, że w każdym narodzie zdarzają się zarówno ludzie wyjątkowo szlachetni i wartościowi, jak i podli, mściwi i bezwzględni.
Początek jest jedną z niewielu powieści, w których jest odniesienie przykrych doświadczeń, między różnymi narodowościami zamieszkującymi Polskę, z przeszłości do czasów nam współczesnych. Ten fakt ma kolosalne znaczenie w misji pogodzenia od dawno zwaśnionych i negatywnie do siebie nastawionych nacji.