Z legend dawnego Egiptu - Gatunek literacki

epoka: Pozytywizm

Cechy noweli na przykładzie utworu Z legend dawnego Egiptu:

  • niewielkich rozmiarów utwór epicki – 6 stron;
  • zwięzłość kompozycyjna – jeden zwarty tekst prozatorski bez podziału na rozdziały;
  • jednowątkowa fabuła – dzieje Horusa, następcy tronu;
  • fabuła zmierza ku wyraźnie zarysowanemu punktowi kulminacyjnemu – wyzdrowienie Ramzesa;
  • brak lub ograniczona liczba opisów: 2 krótkie opisy – Nilu nocą i chorego Ramzesa;
  • uproszczona charakterystyka postaci, najczęściej bezpośrednia:
stuletni Ramzes, potężny władca Egiptu.
  • dzieje bohatera mają najczęściej wymiar tragiczny – Horus umiera;
  • szybkość następowania po sobie zdarzeń, bez rozciągłości epickiej – ciężko chory Ramzes, Horus przygotowujący się do objęcia władzy, ukąszenie, wyzdrowienie faraona, śmierć Horusa;
  •  stopniowanie napięcia – po, rozpoczynającej nowelę, scenie stonowanej rozmowy faraona z medykiem pojawia się Horus, który wychodzi na pałacowy taras, gdzie
właśnie księżyc złocił spiżowe wody Nilu.
  • stopniuje się napięcie fabularne aż do dynamicznej sceny finałowej, w której
wśród grobowej ciszy usłyszano stuk sandałów. Do sali wbiegł zastępca arcykapłana.
  • zastosowanie techniki kontrastu, np. w kreacji bohaterów – Ramzes „surowy nawet dla siebie” i Horus „zapłakał nad śmiercią dziada”;
  • zaskakujący zwrot akcji – informacja, że opuchliznę nogi wywołało jednak ugryzienie pająka a nie pszczoły; chory stary Ramzes odzyskuje siły a młody i wydawało się zdrowy i silny Horus umiera.
Utwór Z legend dawnego Egiptu jest również typową XIX-wieczną nowelą klasyczną, skonstruowaną zgodnie z teorią sokoła. Terminu tego użył po raz pierwszy w 1871 r. niemiecki poeta i nowelista, Paul Heyse, na określenie pewnego rodzaju konstrukcji fabularnej zastosowanej w noweli Sokół Giovanniego Boccaccia. Chodzi o jeden wiodący motyw, stanowiący oś kompozycyjną noweli albo wątek dominujący, który nabiera znaczenia w trakcie rozwoju akcji. Takim „sokołem” może być przedmiot (Katarynka Bolesława Prusa), zjawisko (Dym Marii Konopnickiej), zwierzę (Nasza szkapa Marii Konopnickiej) lub osoba (Horus z noweli Bolesława Prusa Z legend dawnego Egiptu).

 

Z legend dawnego Egiptu