Pamięć i tożsamość - Geneza utworu i znaczenie tytułu

Geneza utworu

Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci to tom w dorobku papieża Polaka szczególnie doniosły. Jest to bowiem ostatnia książka Jana Pawła II, wydana niewiele przed jego śmiercią. Pamięć i tożsamość nie jest utworem w sensie gatunkowym czy formalnym jednolitym. Stanowi zapis doświadczeń i refleksji papieża, a jej genezę stanowi spotkanie Jana Pawła II z dwoma profesorami Józefem Tischnerem (duchowny) i Krzysztofem Michalskim (świecki) w Castel Gandolfo w 1993 r. Intelektualne dysputy dostarczają tutaj szeregu pytań i dotykają wielu istotnych problemów współczesnego świata oraz jego historii, a przede wszystkim jednostki, jej praw i powinności.

Znaczenie tytułu

Tytuł dzieła sygnalizuje jego tematykę, papież zaś wskazuje pola zagadnień, które będą go bliżej zajmowały. Lapidarne słowa ‘pamięć’ i ‘tożsamość’ kryją w istocie szereg znaczeń i odwołań, takich jak historia, ojczyzna, odpowiedzialność osobista i obywatelska, wolność jednostki i społeczeństwa, itd. Dopisek stanowiący podtytuł jest już bardziej konkretny, nie ma odwołań symbolicznych czy uniwersalnych. Rozmowy na przełomie tysiącleci, u progu ważnej dziejowej zmiany – w kalendarzu, ale też w mentalności, sposobie pojmowania świata przez człowieka współczesnego.