Motyw inności - Motyw inności w muzyce

Richard Strauss Don Kichot op. 35

Oparty na motywach powieści Miguela Cervantesa cykl dziesięciu wariacji opatrzonych wstępem i zakończeniem. Kompozytor zaopatrzył poszczególne wariacje w szczegółowy program, opisujący przygody Don Kichota. Temat tytułowego bohatera realizuje solo wiolonczeli, a jego kolejne przekształcenia odzwierciedlają zmieniające się sytuacje literackie. Temat sługi i towarzysza błędnego rycerza – Sancho Pansy – realizuje klarnet basowy, tuba tenorowa oraz solo altówki, która naśladuje gadatliwość. Funkcję ilustracyjną pełnią efekty dźwiękonaśladowcze, np.: beczenie owiec słyszalne w drugiej wariacji osiągnięte przy użyciu instrumentów dętych blaszanych z tłumikami czy powietrzna podróż w siódmej wariacji, w której Strauss zastosował szum maszyny wiatrowej własnego pomysłu oraz drżące dźwięki fletu i harfy.

muz., sł. i wyk. Jacek Kaczmarski Quasimodo (płyta Dwadzieścia(5) lat później)

Katedra Notre Dame w Paryżu wpadła w ręce wroga: „Mór, głód, ofiary krwi [¼]”. Najeźdźca chce dźwiękiem dzwonu uspokoić cierpliwy naród stojący u wrót świątyni. Dzwon się jednak nie odezwał, bo pogardzany garbus osłonił serce dzwonu własnym ciałem. Nie uległ groźbom wroga, prośbom i przekleństwom zgromadzonych w nawach wiernych. Dzielny dzwonnik – uosobienie ułomności psychicznej i fizycznej – zapowiada, że będzie bronić dzwonu, dokąd mu sił wystarczy: „Ja wisieć będę Panu u języka / Aż będzie któryś z nas miał dość”. Jego bohaterstwo zostanie zapisane w księgach, które będą wspominać jego niezłomną postawę wobec skierowanych przeciw niemu złorzeczeń.

Inne przykłady muzyczne

• C. Pugni, libretto J. Perrot według V. Hugo La Esmeralda (ukochana Quasimodo)
• G. Verdi, według F. Schillera Don Carlos (śmierć odmieńca)
• F. Pedrell Quasimodo (uosobienie ułomności psychicznej i fizycznej)
• J. Massenet Notre Dame de Paris według V. Hugo (żywot archidiakona C. Frollo)
• J. Massenet Don Quichotte według M. Cervantesa (przygody błędnego rycerza)
• muz. i libretto L. Bart Quasimodo (dzwonnik z katedry Notre Dame w Paryżu)
• muz. S. Krajewski, s. A. Osiecka, wyk. M. Rodowicz Wariatka tańczy (płyta Full) (szalony taniec)
• muz. H. Blum sł. A. Osiecka, wyk. J. Kobuszewski Cyganek (płyta Pięć Oceanów. Ocean Różowy) (społeczne odrzucenie odmieńca)
• muz. i wyk. De Mono, sł. M. Kościkiewicz Kochać inaczej (płyta Kochać inaczej) (różne oblicza miłości)
• muz. W. Korcz, sł. W. Młynarski, wyk. M. Bajor Błędny rycerz (płyta Michał Bajor 30/30 – Największe Przeboje) (marzenia współczesnego Don Kichota)