Cudzoziemka - Geneza i znaczenie tytułu

Geneza utworu i okoliczności powstania

Powieść Cudzoziemka ukazywała się początkowo w odcinkach na łamach „Kuriera Porannego” w 1935 r. Pierwsze, osobne wydanie dzieła miało miejsce rok później. Powieść jest w pewnym stopniu inspirowana biografią jej autorki. Kuncewiczowa przenosi tu na karty literatury pewne epizody z własnego życia, a stanowiąca ważną oś fabularną dzieła relacja matki do córki – również jest literackim przetworzeniem faktów z biografii pisarki (dokładniej jej stosunków z matką).

Znaczenie tytułu

Tytuł dzieła jest intrygujący i wieloznaczny. Ową „cudzoziemką” (w wielu tego słowa aspektach) jest rzecz jasna główna bohaterka opowiadanej historii – Róża Żabczyńska. Na początku jako mała dziewczynka po wywiezieniu do Rosji musiała nauczyć się żyć na obczyźnie. Kiedy ciotka ją stamtąd zabrała – z obawy przez całkowitym zruszczeniem – i umieściła na stancji dla dziewcząt, również czuła się tu „inną”. Wszystko za sprawą „kacapskiego akcentu”, jaki przyswoiła sobie, będąc na emigracji na wschodzie, a który wyśmiewały jej polskie koleżanki. Róża czuła się obco także w swoim dalszym życiu – nie odnajdowała szczęścia w sztuce, rodzinie, miłości. Zawsze pozostawała bowiem symboliczną „cudzoziemką” – sama zresztą zwykła siebie tak określać. Co ciekawe, owo wyobcowanie bohaterki ma wpływ nie tylko na świat przedstawiony utworu, ale także na jego kompozycję. Owo rozpamiętywanie minionych lat, przywoływanie dawnych wydarzeń to nic innego, jak ucieczka od teraźniejszości w przeszłości – w tej pierwszej czuje się bowiem Róża nieswojo…