Motyw ojczyzny - Motyw ojczyzny w muzyce

Stanisław Moniuszko Aria Stefana z opery Straszny dwór

W nocnej scenerii Stefan śpiewa przy starym zegarze o swoich życiowych rozterkach. Ślubował pozostać w bezżennym stanie, aby w każdej chwili móc stawić się na wezwanie ojczyzny, tymczasem w jego sercu rodzi się miłość do Hanny. Nagle odzywa się zegarowy kurant z melodią poloneza – symbolem polskości. Naśladujące pozytywkę wysokie dźwięki dzwonków oddają mechaniczny charakter tej muzyki. Zapamiętana melodia wyzwala wspomnienie szczęśliwego dzieciństwa (rozumianego także jako czas niepodległości), w którym melancholia miesza się nostalgią: „Boże mój! / melodia ta o jakież chwile przypomina”. Narastanie uczuć Stefana ilustruje wznoszący charakter melodii, która osiąga apogeum w okrzyku: „Matko moja miła! / O matko moja miła!”. Słowa te w ukryty sposób wyrażały uczucia patriotyczne Polaków, opłakujących los zniewolonej przez zaborców Matki-Ojczyzny.

muz. Jerzy Satanowski, sł. Agnieszka Osiecka, wyk. Ewa Błaszczyk Orszaki, dworaki (płyta Nie żałuję)

Refleksja nad wpływem historii na losy Polski. Wydarzenia historyczne skłaniają żołnierzy do składania ojczyźnie ofiary najwyższej – własnego życia. Refren poddaje w wątpliwość zasadność takiej postawy. Historia wymaga od ludzi i wieków nieustannego zaangażowania, co nie jest równoważne z uznaniem zasług uczestników. Obiecane korzyści z udziału w wydarzeniach mogą okazać się złudnym wyobrażeniem. Jej siła znosi z mapy świata imperia i konstytuuje nowe państwa. Upadają marzenia o poprawie losu budowane na fundamencie kłamstwa. Tryby historii pochłaniają całe narody, więc życie jednostki nie tworzy historii.

Inne przykłady muzyczne

muz. Wojciech Sowiński, sł. Ignacy Krasicki Hymn do miłości Ojczyzny (umiłowanie ojczyzny)
muz. Jean Pierre Solé, sł. Alojzy Feliński i Antoni Gorecki Boże, coś Polskę (modlitwa za ojczyznę)
Michał Kleofas Ogiński Polonez „Pożegnanie Ojczyzny” (tęsknota za ojczyzną)
Fryderyk Chopin Etiuda op. 10 nr 12 „Rewolucyjna” (dramat zaboru ojczyzny)
muz. anonim, sł. Rajnold Suchodolski Bywaj dziewczę zdrowe (obrona ojczyzny)
Mieczysław Karłowicz Rapsodia litewska op. 11 (piękno ojczystej ziemi)
muz. Czesław Niemen, sł. Cyprian Kamil Norwid Moja Ojczyzna (płyta Moskwa 1985) (zniewolenie ojczyzny)
muz. Przemysław Gintrowski, sł. Zbigniew Herbert, wyk. Jacek Kaczmarski Kraj (płyta Mury) (miłość do ojczyzny)
muz. Przemysław Gintrowski, sł. Agnieszka Osiecka, wyk. Krystyna Janda Na zakręcie, (płyta Piosenki z teatru) (nocna rozmowa o ojczyźnie)
muz. Seweryn Krajewski, sł. Agnieszka Osiecka, wyk. Edyta Geppert Nie, nie żałuję (płyta Debiut) (podziękowanie dla ojczyzny)