Motyw wyzysku - Motyw wyzysku w muzyce

muz. Luigi Nono, sł. Giuliano Scabia i T. Cesare Pavese La Fabbrica illuminata (Rozświetlona fabryka)

Politycznym przesłaniem utworu jest ukazanie ciężkich warunków pracy hutników przy wielkich piecach. Kompozytor symbolicznie zilustrował muzyką dwa światy: dźwięki „czyste”, wytworzone w studio utrzymywanym ze środków burżuazyjnego społeczeństwa oraz odgłosy fabryki, w której pracują robotnicy. W utworze zastosowano trzy typy dźwięków: konkretne – przetworzone dźwięki przemysłowe zarejestrowane w zakładach Italside w Genui, śpiew i deklamacja w wykonaniu robotników z tych zakładów i chóru oraz nagranie live partii sopranistki.

muz., sł. i wyk. Jacek  Kaczmarski Ballada feudalna (płyta Krzyk)

Opowieść dworskiego pisarczyka o stosunkach feudalnych w folwarku. O nadmiernym przywiązaniu fornali do miejsca pracy decydował głód. W miejsce dawnych fornali przyszli nowi, niewybredni najemnicy: „Do czworaków przywykli jak do pięknych domów”. Ich szczęście polega na tym, że mogą upijać się, kląć i narzekać na ekonomów. Podtrzymują odwieczny rytm życia: niedopilnowani przez ospałych nadzorców, wychodzą rano do pracy w polu, by powiększać dobrobyt nieznanego pana. W opuszczonym dworze zagnieździły się wróble i kukułki, snują się we wnętrzach duchy byłych gospodarzy. Gdy nowi najemnicy próbują dochodzić swoich praw – „Pan ręką pokazuje mu graniczne pale, / Za którymi znikliście wy – wygnani w przeżycie”. Chlubą wygnanych z ojczyzny jest ich poniżenie.

Inne przykłady muzyczne

• muz. G.B. Pergolesi, libretto G.A. Federico La serva padrona (Służąca panią) (spryt wyzyskiwanej służącej)
• muz. W.A. Mozart, libretto L. da Ponte Le Nozze di Figaro (Wesela Figara) (wyzysk społeczny)
• muz. P. Degeyter, sł. E. Pottier Międzynarodówka (wyzysk ekonomiczny)
• muz. anonim, sł. W. Święcicki Warszawianka 1905 roku (wyzysk ekonomiczny)
• muz. S. Wiechowicz, sł. ludowe Służyłam u pana (wersja I) (wyzysk ekonomiczny)
• muz. J. Węcowski, sł. M. Chabry, wyk. I. Santor Biedna dziewczynka z zapałkami (płyta Baśnie Andersena w piosence) (wyzysk ekonomiczny)
• muz. i wyk. Dezerter, sł. K. Grabowski Poroniona generacja (płyta Jak powstrzymałem III wojnę światową, czyli nie znana historia Dezertera) (krytyka ekonomicznego wyzysku Zachodu)
• muz. Jeż & Fagas, sł. Jeż, Pauluss & O. S., wyk. Włochaty Ziemi poświęcone (płyta Wojna przeciwko ziemi) (wyzyskiwanie zasobów ziemi)
• muz.i sł. R. Andrzejewski, wyk. Peja feat. Sweet Noise Ile jeszcze?! (płyta Najlepszą obroną jest atak) (wyzysk ekonomiczny społeczeństwa)
• muz.i  sł. K. Staszewski, wyk. Buldog Jak długo jeszcze czekać będziemy? (płyta "Płyta") (wyzysk niewolników)