Pieśń o Rolandzie - Nawiązania i bibliografia

Nawiązania i kontynuacje

Starofrancuskie pieśni o bohaterskich czynach zarówno swoją tematyką, jak i sposobem przedstawiania bohaterów (jako posiadających nadludzkie właściwości) podobne są do eposów homeryckich. Jeszcze większe jest podobieństwo do nich romansów rycerskich, które powstawały na podstawie tematów zaczerpniętych z chanson de geste. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że oba gatunki średniowieczne nie były świadomym nawiązaniem ich twórców do literatury antycznej. Opis heroicznej śmierci występował wcześniej też w Biblii i hagiografii (na przykład w Legendzie o św. Aleksym).

Motyw rycerza, jakim jest Roland, ukształtował etos rycerski. Pojawia się on w literaturze wielokrotnie. Zmienia się oczywiście wraz ze zmianami ideałów danej epoki. Natomiast jego podstawa znaczeniowa pozostaje stała. W literaturze polskiej czasów romantyzmu wykorzystuje go Adam Mickiewicz w Śmierci pułkownika, Reducie Ordona czy Konradzie Wallenrodzie. Korzysta z niego również Juliusz Słowacki w Sowińskim w okopach Woli. Następnie motyw rycerza obecny jest w powieściach Henryka Sienkiewicza – Krzyżakach oraz Trylogii. Wykorzystuje go także Stanisław Wyspiański w Weselu. W poezji czasu wojny motyw pojawia się u Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w wierszu Rycerz, a we współczesnej polskiej poezji wykorzystał go na przykład Zbigniew Herbert w Przesłaniu Pana Cogito.

Poza tym, że istnieje jak najbardziej poważne nawiązywanie do motywu rycerza, w literaturze pojawia się też parodystyczne podejście do tematu. Przykładem na to jest napisany na początku XVII wieku przez Miguela Cervantesa Don Kichote z La Manchy.

Bibliografia

Polecane wydanie utworu

• Pieśń o Rolandzie, przeł. Tadeusz Żeleński (Boy), Wrocław 1991.

Literatura przedmiotowa

• Erich Auerbach, Mianowanie Rolanda dowódcą straży tylnej frankońskiego wojska, (w tegoż:) Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, przeł. Zbigniew Babicki, Warszawa 2004.
• Anna Drzewicka, Starofrancuska epopeja rycerska. Szkice, Warszawa 1979.