Motyw dekalogu - Ogólnie o problemie

Dekalog to wyraz pochodzenia greckiego, oznaczający dosłownie „dziesięć słów”. Wiąże się on bezpośrednio z historią zawartą w Biblii, przedstawiającą dzieje Mojżesza, który wyprowadził naród Izraela z ziemi egipskiej. Pewnego dnia Bóg na górze Synaj wręczył Mojżeszowi kamienne tablice z przykazaniami. Było ich dziesięć i odtąd zamiennie stosuje się dwie nazwy: Dziesięć Przykazań i Dekalog.

Dekalog to jednak przede wszystkim uniwersalne zasady moralne, którymi kieruje się, lub powinien się kierować człowiek. To wyznaczniki zachowania, to kodeks właściwego postępowania. W Koranie, księdze muzułmańskiej, również można znaleźć zdania brzmiące podobnie do tych z biblijnego Dekalogu, choć nie są one ułożone w kolejności od pierwszego do dziesiątego, tylko rozmieszczone gdzieś na stronicach księgi – stąd właśnie nie jest bezzasadna mowa o uniwersalności przykazań i jednocześnie o powinności powszechnego zastosowania się do nich ludzi, bez względu na ich religię.

W czasach wojny i w innych momentach, w których dochodzi do zagrożenia życia, do czynienia mamy często z dekalogiem odwróconym. Oznacza to, że panujące dotychczas zasady moralne zostają wyparte przez wartości przeciwstawne, powodując chaos, odczłowieczone zachowania i mnóstwo cierpienia.