Piotr Skarga

Piotr Skarga urodził się w lutym 1536 roku w Grójcu. Studiował na Akademii Krakowskiej. Wykładał w kolegiach w Pułtusku oraz Wilnie. Kariera naukowa zagwarantowała mu stanowisko rektora Akademii Wileńskiej. Będąc jezuitą, aktywnie rozpowszechniał kontrreformacyjne idee. Pełnił funkcję spowiednika Zygmunta III. Jednym z najpopularniejszych tekstów autorstwa Skargi jest zbiór kazań, zatytułowany Kazania sejmowe.

Kazania sejmowe – wbrew powszechnemu przekonaniu, teksty te nigdy nie zostały wygłoszone. Napisane językiem obfitującym w liczne metafory, porównania, antytezy, apostrofy, anafory i stylizację na język biblijny stanowią dowód znajomości sztuki retoryki. Podejmowane są w kazaniach zagadnienia dotyczące ojczyny. Skarga propaguje wzmocnienie władzy królewskiej, przeprowadzenie szeregu reform związanych z sądownictwem oraz poprawą bytu chłopa. Autor nie ogranicza się jedynie do wskazania prawidłowej, jego zdaniem, drogi postępowania, lecz także wymienia „choroby”, jakie niszczą ojczyznę. Zagrożeniem podstawowym jest według niego szerzenie się anarchii i lekceważenie moralności, dlatego też w tekście zasygnalizowane jest negatywne stanowisko do innowierców. Ponadto Skarga opowiadał się za koniecznością ograniczenia szlacheckich przywilejów. Ponieważ autor przepowiadał upadek ojczyzny, który, jak pokazuje historia, stał się rzeczywistością, przedstawiciele późniejszych pokoleń odnosili się do Skargi jak do wizjonera, który miał doskonałą świadomość zagrożeń. Warto jednak pamiętać, że dla współczesnych Skardze jego traktat nie miał, pod względem politycznym, aż tak dużego znaczenia, chociaż tekst cieszył się dużą poczytnością, o czym świadczyć może trzykrotna publikacja Kazań sejmowych jeszcze za jego życia.  

Piotr Skarga zmarł 27 września 1612 roku w Krakowie.