Podstawowe informacje o bohaterze
Ramzes to bohater noweli Bolesława Prusa Z legend dawnego Egiptu. Jest „wielkim faraonem”, „potężnym władcą Egiptu”. Rządzi krajem „pół wieku”. Ma za sobą zwycięskie wojny z Etiopią. Otacza się tylko wybitnymi ludźmi: „najmędrszym lekarzem” oraz „najsłynniejszym astrologiem”. Ze względu na swój podeszły wiek i zły stan zdrowia szykuje się do przekazania władzy w ręce swojego wnuka, Horusa. Prosi swojego lekarza o taki lek, który rozwiąże dylemat: albo go cudownie uzdrowi, albo przyśpieszy nadejście śmierci. Ramzes wraca do zdrowia.
Charakterystyka zewnętrzna
Ramzes ma 100 lat. Jest już schorowanym starym człowiekiem. Na podstawie jednego tylko opisu z drugiego akapitu tekstu można wywnioskować, że był rosłym i silnym mężczyzną:
- leżał jak powalony cedr
- zmora […] wypijała mu […] siłę z ramienia.
- Leżał na skórze indyjskiego tygrysa, okryty był etiopskim płaszczem.
Charakterystyka wewnętrzna
Był surowym władcą Egiptu, wymagającym nawet w stosunku do siebie samego. Rozkazał swojemu lekarzowi sporządzenie mikstury mającej pomóc mu w starczych chorobach i powolnym umieraniu. Jest zdeterminowany długą niedyspozycją. Bez zastanowienia wypija więc lekarstwo. Ma dobry kontakt ze swoimi poddanymi. Wokół niego zawsze jest ktoś, komu może zlecić jakieś zadanie. Nie można się tylko z nim spoufalać. Obowiązuje zasada nietykalności faraona, a kto tego nie przestrzega, zostanie surowo ukarany, z karą śmierci na czele. W związku z tym Ramzes uosabia faraona – tyrana, sprawuje swoją władzę w sposób despotyczny i twardy. Kiedy medyk prosi go o roztropność w sprawie podjęcia decyzji o wypiciu leku, odpowiada bez wahania:ośmielasz się dawać mi rady! Milcz i spełnij, com kazał.
Na tyle wystraszył tym kapłana, że ten podawał mu lekarstwo „drżącą ręką”. W oczach społeczeństwa jest wzorem wszelkich cnót, wręcz ideałem: „potężny”, mocarz”, „wielki faraon”, „wielki Ramzes”, oddaje się mu cześć jak bogu:
- wódz upadł na twarz
- na jego ręce święty pierścień
Dlatego konanie Ramzesa przerażało lud egipski. Tłum gromadził się i tężał z godziny na godzinę.
„Mimo późnej godziny w chatach płonęły lampy, a ludność […] wyszła z domów”.
Siłę i stanowczość oraz hardość wykazał w rozmowie z astrologiem. Przywołał go, bo chciał się dowiedzieć, co można odczytać z układu gwiazd na niebie. Na jego werdykt:
Saturn połączył się z Księżycem, co zapowiada śmierć członka twojej dynastii,
rzuca cynicznie:
naturalnie, że gwiazdy zapowiedziały moją śmierć.
Ramzes jest przecież najwyższym kapłanem i namiestnikiem bogów na ziemi:
przez usta władców mówi nieśmiertelny Ozyrys.
Troszczy się jednak o swój naród i losy państwa. Zmęczony ciężką chorobą i wyczerpany, myśli cały czas o przekazaniu władzy swojemu wnukowi, 30-letniemu Horusowi. Dowiedziawszy się, że śmierć może nadejść jeszcze przed świtem, z pełną odpowiedzialnością rozkazuje przygotować salę faraonów do koronacji. Mimo że nie zgadza się z planowanymi zmianami w rządzeniu państwem, zleca kanclerzowi poddanie się każdej woli nowego faraona, następcy tronu. Nie akceptuje planowanego zawarcia pokoju z Etiopią, uwolnienia niewolników, oddania ziemi w ręce ludu czy niszczenia starych świątyń w miejsce nowych, ale kiedy umrze, poleca zdjęcie pierścienia ze swojego palca i oddanie go Horusowi na znak nieograniczonej jego władzy. Bo jak mówił:
- Egipt nie może mieć władcy, który by nie dosiadł wozu i nie dźwignął oszczepu.
- ażeby w sprawowaniu władzy ani na chwilę nie było przerwy.
Ramzes nie budzi sympatii ze względu na swoją szorstkość i surową powierzchowność, ale jest przykładem dobrego władcy-faraona, dbającego o poddanych i kraj.