Sławomir Mrożek

Sławomir Mrożek (posługujący się także pseudonimem literackim Damian Prutus) urodził się 29 czerwca 1930 roku w Borzęcinie. Skończył gimnazjum w Krakowie. Następnie studiował filozofię orientalną i architekturę. W 1959 roku przeprowadził się z Krakowa do Warszawy. Natomiast w 1963 roku wyjechał z Polski na zachód Europy. Mieszkał głównie we Francji, ale także w Niemczech i Włoszech. W 1990 roku przeniósł się na stałe do Meksyku. Do ojczyzny powrócił dopiero w 1996 roku. Zamieszkał wówczas na powrót w Krakowie. Całe życie żywo interesował się sytuacją polityczną. Widać to nie tylko w treści jego utworów. Na łamach zachodniej prasy protestował przeciwko agresjom wojsk komunistycznych (wjazd wojsk Układu Warszawskiego na teren Czechosłowacji w 1968 roku; stan wojenny w Polsce w 1981 roku).

Mrożek jest autorem wielu dramatów i utworów prozatorskich (znane są zwłaszcza jego opowiadania). Stworzył także wiele rysunków satyrycznych i napisał kilka scenariuszy filmowych. Jego debiut literacki miał miejsce w 1950 roku (reportaż Młode miasto w „Przekroju”). Trzy lata później wydał pierwsze zbiory opowiadań – Opowiadania z Trzmielowej Góry i Półpancerze praktyczne. Debiut dramatyczny to Policja z 1958 roku. Został on wystawiony w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. W latach 1950–1958 pracował w redakcjach „Dziennika Polskiego” i „Życia Literackiego”. Współpracował z „Przekrojem”, „Gazetą Wyborczą”. Utrzymywał bliskie kontakty ze środowiskiem teatralnym. Tworzył teksty między innymi dla teatru studenckiego Bim Bom, kabaretu Szpak czy Piwnicy pod Baranami. Od 1968 roku przez cztery lata w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej obowiązywał wydany przez władze zakaz publikowania i wystawiania na scenach utworów Mrożka. Taka sama sytuacja miała miejsce od 1981 roku przez sześć kolejnych lat. Artysta w swojej twórczości często posługuje się groteską. Świat przedstawiany w jego utworach ma kształt odrealniony, zniekształcony. Bohaterowie najczęściej uwięzieni są w stereotypy (czy to obyczajowe, czy myślowe, czy nawet językowe). Krytycy jego twórczość dramatyczną umieszczają w kręgu teatru absurdu. Jest laureatem wielu nagród literackich, zarówno polskich (na przykład Nagroda Fundacji Kultury Polskiej), jak i zagranicznych. Jego twórczość została przetłumaczona na wiele języków europejskich.

Twórczość:

Utwory dramatyczne to między innymi:

Tango – dramat, którego fabularną oś konstrukcyjną stanowi próba wprowadzenia przemian obyczajowo-społecznych. Młody człowiek, Artur, usiłuje wprowadzić porządek w swoim rodzinnym domu, gdzie panuje ogarniająca wszystkie dziedziny życia swoboda. Nie udaje mu się to jednak, ponieważ zostaje uśmiercony przez innego bohatera, ćwierćinteligenta, Edka. W sztuce ukazana jest niemoc warstw inteligenckich wobec siły fizycznej robotnika.

Emigranci – akcja dramatu dzieje się poza granicami Polski. Jego bohaterami są AA i XX, inteligent i prosty robotnik, którzy są nielegalnymi emigrantami. Zostali oni skazani przez sytuację na wspólne przebywanie ze sobą. Na ich przykładzie Mrożek przedstawia szkic polskiej mentalności.

Wśród form prozatorskich wymienić można na przykład:

Lolo – tytułowy bohater opowiadania jest szczurem. Jego życie w klatce stanowi metaforę życia ludzkiego. Mrożek pokazuje, że ludzie są tacy sami, jak szczury. Jedni z nich przystosowują się do otaczającej ich rzeczywistości i, jak Lolo, naciskają wskazane klawisze, aby przeżyć, inni do takiej rzeczywistości nie potrafią się przystosować.

Mrożek w 2002 roku zapadł na paraliż, który spowodował u niego utratę zdolności posługiwania się zarówno językiem mówionym, jak i pisanym. Udało mu się jednak odzyskać sprawność.