Boska komedia - Boska komedia - streszczenie

Geneza utworu

Dante, pisząc utwór, chciał oddać hołd ukochanej kobiecie, Beatrycze i uwiecznić swoją miłość na kartach dzieła. Drugim motywem była chęć służenia zbłąkanej ludzkości. W różnorodnych formach przypomniał o obowiązku pokuty oraz kierował pragnienia i dążenia ludzkości na właściwą drogę. Chciał w ten sposób pomóc ludziom w osiągnięciu pełni trwałego i najwyższego szczęścia. Zdawał sobie sprawę z istoty zła: cesarstwo i papiestwo sprzeniewierzyły się swej misji. Cesarstwo przekształciło się w królestwo narodowe, papiestwo zapomniało o nauce Chrystusa i wysiłki skierowało na gromadzenie bogactw. Poeta chciał wstrząsnąć sumieniem ludzkości. Jedyną możliwością, w sytuacji Dantego, była poezja. W utworze Dante wystąpił w roli apostoła, proroka i reformatora. Jego głównym celem było wskazanie, na czym polega nieszczęście współczesnego mu świata. Poeta zaczął pracować nad swym dziełem około roku 1307. Piekło zostało ukończone w 1312 r., Czyściec w roku 1313. Ostatnie lata życia (zm. w 1321r.) poświęcił pracy nad Rajem.

Część I – Piekło

Podróż Dantego w zaświaty rozpoczyna się w nocy, z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek, 7 kwietnia 1300 roku. W tej wędrówce towarzyszy Dantemu Wergiliusz, rzymski poeta, autor Eneidy. Podróż zaczynają od Piekła, które znajduje się pod ziemią i ma kształt zwężającego się ku dołowi stożka. Lucyfer strącony z Nieba, spadając, zrobił dziurę i sam utknął w jej środku. Do Piekła prowadzi brama, za którą znajduje się przedpiekle, oddzielone od Piekła właściwego rzeką Acheront. Dusze zmarłych przewozi Charon. Piekło właściwe dzieli się na górne i dolne. Jest podzielone na kręgi, z których sześć przypada na Piekło górne.

W kręgu I, zwanym Limbo, rządzi Charon. Znajdują się tu dusze tych, którzy nie byli ochrzczeni i dlatego nie mogą dostąpić łaski zbawienia. Spotkał tu Dante również wielkich uczonych starożytnych, np.: Homera, Horacego, Owidiusza, Cezara, Ptolemeusza, Talesa.

Krąg II, którego stróżem jest Minos, sędzia podziemi, jest miejscem pokuty dla tych, którzy nie byli w stanie opanować zmysłowości.

W III kręgu, Cerbera, Dante zobaczył grzeszników winnych obżarstwa.

W IV są skąpcy i rozrzutnicy.

W V – w bagnie Styksu znajdują się ci, którzy grzeszyli niepohamowanym gniewem.

W VI, przedstawionym na wzór miasta, jest gród Szatana. Wstępu do grodu bronią złośliwe demony, wobec których Wergiliusz jest bezsilny, dopiero interwencja z Nieba sprawia, że obaj mogą dostać się do Szatana. Do wrót grodu zawiózł ich na swej barce Flegiasz.

W Piekle dolnym, w kręgu VI, są dusze heretyków, którzy odstąpili od prawd objawionych przez Boga.

Krąg VII podzielony jest na trzy rejony i jest on miejscem wiecznych cierpień tych, którzy targnęli się na własne życie. Są tu także dusze gwałcicieli praw natury: morderców, samobójców, bluźnierców i lichwiarzy. Pieczę nad nimi sprawuje Minotaur. W lesie, w krzakach i na drzewach pokutują dusze samobójców. Poeci dotarli do podziemnej rzeki Flegeton i musieli zejść do kręgu niższego. Przewiózł ich na grzbiecie Gerion – skrzydlaty potwór, w połowie smok, w połowie człowiek.

Krąg VIII dzieli się na dziesięć czeluści. W pierwszej znajdują się oszuści, stręczyciele nierządu, uwodziciele kobiet. W drugiej czeluści są pochlebcy, w trzeciej symoniści (papież Mikołaj III), w czwartej – wróżbici (Manto – mityczna założycielka Mantui), w piątej czeluści znajdują się oszuści, w szóstej – hipokryci (Kajfasz), w siódmej są złodzieje kąsani przez węże, w ósmej – fałszywi doradcy (Odyseusz), w dziewiątej – schizmatycy, podżegacze sporów, fałszerze prawdy (Mahomet i jego zięć, Ali).

Dziewiąty krąg dzieli się na cztery podokręgi.

W I – zwanym podokręgiem Kaina, umieszczeni są zdrajcy bliskich osób.

W II – zwanym podokręgiem Antenora, są zdrajcy swego kraju lub stronnictwa.

W III – zwanym podokręgiem Telomea, znajdują się ci, którzy nadużyli zaufania innych.

IV podokręg Giudecca, stanowi dno Piekła i jest siedzibą samego Lucyfera, który zdradził Boga. Tu też znajdują się trzej najwięksi zdrajcy ludzkości – Judasz, Brutus i Kasjusz.

W nocy poeci opuścili Piekło i podziemnym tunelem dotarli na drugą półkulę, do Góry Czyśćcowej.

Część II – Czyściec

Czyściec to góra, która ma kształt zwężającej się ku górze piramidy i dzieli się na dziewięć części. Pierwsza to wstęp do Czyśćca, w siedmiu następnych, które mają kształt tarasów, przebywają pokutnicy, w dziewiątej znajduje się Raj ziemski.

W pierwszej z siedmiu części znajdują się pyszni, w drugiej – zazdrośnicy, w trzeciej – gniewliwi, w czwartej – leniwi, w piątej – chciwi i rozrzutni, w szóstej – ci, którzy nie przestrzegali umiaru w piciu i jedzeniu, w siódmej znajdują się ci, którzy nie zapanowali nad własną zmysłowością.

Do Raju Ziemskiego (dziewiątej części) dostał się Dante w czasie snu. Został cudownie przeniesiony przez św. Łucję. Upraszał Anioła, by wpuścił go do Czyśćca. Anioł naznaczył go pieczęcią (na czole siedem P) i po nakazie, by dbał o to, aby każda z plam się zmyła, wręczył mu dwa klucze, jeden srebrny, drugi złoty.

Św. Piotr pomaga im w otwarciu bramy i poeci mogli iść dalej. Wszędzie rozlegał się śpiew i muzyka organowa. Właśnie tu Dante spotyka swoją ukochaną Beatrycze, która odtąd staje się jego przewodniczką. Wergiliusz znika.

Cześć III – Raj

Dante, zanim dotarł do Empireum – siedziby Boga, musiał przebyć dziewięć sfer niebieskich. Przebywał na Księżycu, Merkurym, Wenus, Słońcu, Marsie, Jowiszu, Saturnie. Na końcu znalazł się w Niebie dziewiątym. Tu opiekę nad Dantem przejął św. Bernard, czciciel Matki Bożej.

W Raju wszystko jest zdematerializowane, dlatego Dante obdarzony Łaską Bożą przestaje podlegać ograniczeniom ludzkiej natury i unosi się w powietrzu. Spotkał tu wielu znanych ludzi, w tym swojego przodka Cacciaguida, który powiedział Dantemu o jego przyszłości. Widział Jozuego i Judę Machabeusza, słuchał św. Bonawentury, słów św. Piotra i Archanioła Gabriela.

Dante przeżywa ekstatyczne uniesienie i w tej ekstazie mógł dojrzeć oblicze Boga. Wreszcie osiągnął szczęśliwość i cały zatopił się w jasności Stwórcy.