Pamiątki Soplicy składają się z dwudziestu pięciu gawęd. Ich porządek skupia się zazwyczaj wokół osoby (Pan Azulewicz, Pan Borowski) – podania życiorysu i cech charakterystycznych danej postaci, lub wydarzenia (Ożenienie się moje). Postacie i zaistniałe sytuacje są jednak tylko pretekstem do szerszego przedstawienia obyczajowości szlacheckiej, do uogólnienia zjawisk zachodzących w Polsce szlacheckiej. Rzewuski przykłada ogromne znaczenie do detali w obrazowaniu. Szczegóły opisywanych wydarzeń selekcjonuje zatem dokładnie, by pokazać za ich pomocą dokładnie to, na czym mu zależy. By niepotrzebnie nie odsuwać odbiorcy od właściwego tematu, także i język, którym się autor posługuje, jest jasny, klarowny i prosty. Niezwykle istotnym faktem jest też umiejętność zręcznego wykreowania bohatera-opowiadacza. Autor, Henryk Rzewuski, tworzy bowiem postać fikcyjną, nie opowiada własnej biografii. Sugestywność wypowiadania się w pierwszej osobie oraz trafne zobrazowanie obyczajowości czasów, w których żyje i autor (nieujawniający się w dziele), i bohater jego gawęd (który jest punktem wyjścia do każdej opowiadanej historii), wskazują jednoznacznie na wysoki kunszt literacki Rzewuskiego. Poza tymi cechami, kompozycja poszczególnych rozdziałów jest luźna, pojawia się wiele dygresji, powtórzeń, zaburzeń chronologicznych czy chaosu, co związane jest bezpośrednio z mówionym charakterem gatunku gawędy.
Relacje Soplicy opierają się na dwóch źródłach. Pierwszym z nich jest bezpośrednie uczestnictwo w wydarzeniach i znajomość z konkretnymi osobami. Drugie to zasłyszane przez niego głosy innych ludzi biorących udział w jakimś wydarzeniu. Istotny jest także odbiorca, do którego Soplica kieruje swoje słowa. Są nim przyszłe pokolenia, dlatego też szlachcic skupia się na ukazaniu tego, co najistotniejsze dla niego: przekroju obyczajowego jego czasów. Opowieści te nie mają też, z tego względu, charakteru typowego dla gawęd wypowiadanych podczas biesiad, są mniej zabawowe, a bardziej skupiają się na nauce moralnej i niesieniu przesłania.
- Pamiątki Soplicy - opracowanie