Podstawowe informacje o bohaterze
Główna bohaterka powieści Marii Kuncewiczowej Cudzoziemka. Miała trójkę dzieci: Kazimierza (zmarł w dzieciństwie na dyfteryt), córkę Martę i drugiego syna Władka. Róża spędziła swoje najmłodsze lata w Rosji, a dokładniej w Taganrogu, gdzie zostali zesłani jej dziadkowie. Do kraju sprowadziła ją ciotka Luiza, kiedy bohaterka była 16-letnią dziewczyną, z obawy o możliwość całkowitego zruszczenia. Róża trafiła następnie na pensję, w której była szykanowana i wyśmiewana przez koleżanki (przezywały ją pogardliwie „kacapką"). Po skończeniu pensji uczyła się gry na skrzypiec w Warszawskim Konserwatorium, pobierała także prywatne lekcje u znanego wirtuoza Januarego Bądskiego. Z jego synem – Michałem przeżyła pierwsze miłosne wtajemniczenia – on też jako pierwszy zwrócił uwagę na jej urodę. Jednak zostawił ją dla uwiedzionej przez siebie Rosjanki. Z zemsty Róża poślubiła mężczyznę, którego nie kochała – skromnego matematyka, Adama (ostatecznie odszedł on od niej do innej kobiety). Kariera muzyczna bohaterki zatrzymała się. Terroryzowała całą rodzinę swymi nieobliczalnymi zachowaniami, złośliwościami i wzgardą. Zraziła tym do siebie bliskich. Na końcu powieści przeżywa duchową przemianą, uświadamia sobie swoje przywary i uciążliwość, dochodzi do jej pojednania z bliskimi. Tego samego dnia bohaterka umiera.
Charakterystyka zewnętrzna
Róża jest kobietą o niepospolitej urodzie i ma tego świadomość. Zachwyt budzi zwłaszcza jej przepiękny nos i wspaniały profil. Jej zewnętrznemu urokowi towarzyszy trudny charakter, przez co skutecznie zniechęca zainteresowanych nią początkowo mężczyzn.
Charakterystyka wewnętrzna
Róża czuje się wyobcowana i nigdzie nie może znaleźć dla siebie miejsca. Stąd owo określenie „cudzoziemka”. W Rosji żyła wśród obcych sobie ludzi, w Polsce zaś wyśmiewano jej rosyjskie pochodzenie. Jest to postać o bardzo skomplikowanej osobowości. Jest nieobliczalna, nawet będąc w towarzystwie, zraziła do siebie bliskich i spowodowała, że niechętnie się z nią oni spotykali. Róża jest też kobietą niespełnioną, i to w wielu dziedzinach życia. Nie udało jej się stworzyć udanego związku. Jedyny mężczyzna, którego kochała, pozostawił ją dla innej kobiety, co na zawsze pozostawiło w jej psychice niezatarty ślad. Nie udała jej się też kariera muzyczna, mimo że sama siebie miała zawsze za osobę obdarzoną wielkim talentem (w istocie go nie miała, osiągnęła zaledwie poprawny poziom gry). Lubuje się ona w obarczaniu innych winą za jej frustracje i życiowe niepowodzenia. Zawsze szuka winnych, także w sytuacjach, gdy nie mają oni nic wspólnego z danym wydarzeniem (tak np. przez lata oskarżała męża o to, że przez niego zmarł syn Kazimierz. Miała zawsze upodobanie w krytykowaniu zachowań, decyzji, wyglądu innych, nie zwracając uwagi na samą siebie. Jest osobą dumną i egzaltowaną. Stara się też nie myśleć o starości czy śmierci (dowodem tego choćby jaskrawe kolory kupionego swetra). Początkowo nie miała dobrych relacji z własnymi dziećmi – ze względu na śmierć Kazimierza, którego uważała zawsze za swoje jedyny prawdziwe dziecko – i naturalnie trudny charakter. Swoim zainteresowaniem obdarza jednak w końcu Martę, pomagając jej rozwinąć posiadany talent muzyczny – dziewczyna zostaje znaną śpiewaczką. Róża Żabczyńska dopiero po latach uświadamia sobie swoje wady i niewłaściwe zachowania. Potrafi zdobyć się na autoanalizę i krytykę i chociaż czyni to późno, zmiana ta decyduje o pojednaniu z bliskimi i poprawie relacji z nimi tuż przed śmiercią bohaterki.