Granica - Zenon Ziembiewicz

Podstawowe informacje o bohaterze

Zenon Ziembiewicz był synem Waleriana i Joanny z Niemirów, którzy należeli do zubożałej szlachty. Ojciec Zenona utracił majątki (żony i swój) i otrzymał posadę rządcy w Boleborzy, która należała do hrabiostwa Tczewskich. Zenon ma świadomość, że wychowany został przez ludzi o ciasnych horyzontach myślowych, wstydzi się własnych rodziców, a jedyną drogą ucieczki są studia zagraniczne, które otworzą mu drogę do kariery i samodzielnego życia.

Charakterystyka zewnętrzna

Jako młody chłopak Ziembiewicz był wychudzony, nosił przykrótkie spodnie, wysłużony garnitur i koszulę bez krawata. Gdy został prezydentem miasta, zaczął wyglądać jak prawdziwy dygnitarz, ubierać się modnie i drogo.

Charakterystyka wewnętrzna

Zenon jest przede wszystkim człowiekiem słabego charakteru. Doskonale wie, co dzieje się w jego domu, widzi liczne romanse ojca, konserwatywny sposób życia obojga rodziców i obiecuje sobie, że ucieknie od tego wszystkiego, a jego życie będzie zupełnie inne. Jednak Nałkowska pokazuje w powieści, że człowiek, przez determinizm, nie jest w stanie wyplątać się z własnych namiętności i uwolnić się od schematów, w których został wychowany. Zenon bardzo szybko zapomina, od czego tak naprawdę chciał się uwolnić i zaczyna postępować jak jego ojciec. W kontaktach z Justyną kieruje się wyłącznie własnym instynktem, a w ten sposób zwyczajnie dziewczynę oszukuje i wykorzystuje. Co prawda Zenon nie obiecuje jej niczego, ale doskonale wie, że Justyna jest w nim zakochana, marzy o związku i małżeństwie. Na dodatek Zenon jest bardziej wykształcony, bywał w świecie, a Justyna jest prostą córką kucharki, która poddaje się magii i urokowi „panicza”. Kiedy okazuje się, że Justyna jest w ciąży, Zenon postępuje bardzo podobnie: nie mówi wprost o aborcji, ale daje jej wystarczającą ilość pieniędzy, aby dziewczyna zabiegowi się poddała. Wydaje się, że w ten sposób Zenon uspokaja swoje sumienie, bo prawdopodobnie nie ma sobie nic do zarzucenia, ucieka od odpowiedzialności i konieczności podjęcia decyzji. Dziecko, które nosi Justyna, w zasadzie w ogóle go nie interesuje. Dlatego też Zenon żyje jak gdyby podwójną moralnością. Utrzymując kontakty z Justyną, Zenon krzywdzi także własną narzeczoną, a potem żonę, Elżbietę. Trudno nawet powiedzieć, czy Zenon naprawdę kocha Elżbietę. Jest ona kobietą, która „pasuje” do jego wizerunku, do jego kariery, życia. Zenon wie, że taka żona nie przyniesie mu wstydu, będzie umiała zachować się w towarzystwie, będzie go wspierać i zachowywać się dyskretnie. Należy jednak podkreślić, że w stosunku do żony Zenon postępuje okrutnie i nieuczciwie. Nie tylko informuje ją o romansie, ale czyni z niej „wspólnika” tajemnicy. Wymaga od Elżbiety, aby mu pomogła w tej sytuacji, aby zachowała się jak „prawdziwa” żona. Ziembiewiczowi zależy bowiem na karierze. Początkowo chciał jedynie uczciwie żyć, jednak nie wystarczało mu pieniędzy na studia, więc pożyczył je od Czechlińskiego. Długu tego nie mógł spłacić, a ofiarodawca za pożyczkę wymagał posłuszeństwa. Kiedy w końcu Zenon stał się prezydentem miasta, nie miał tak naprawdę władzy, ponieważ wszystkie ważne decyzje zapadały za jego plecami. Należy jednak podkreślić, że tu ujawnia się druga natura Zenona, człowieka, który ma sporo chęci i wiary, że może być lepiej. Zenon organizuje budowę domów robotniczych, pijalnię mleka dla dzieci, remontuje przytułki dla bezdomnych. Być może Nałkowska chciała podkreślić, że Zenon nie jest z gruntu złym człowiekiem i jak każdy ma świadomość dobra i zła. Ziembiewicza można nazwać bohaterem tragicznym nie tylko dlatego, że popełnia samobójstwo, ale również dlatego, że traci szacunek ludzi, nie ma autentycznej władzy, krzywdzi dwie kobiety, doprowadza jedną z nich do szaleństwa i utraty dziecka.