Dżuma - Gatunek literacki

Powieść – jak podaje Słownik terminów literackich, powieść jest podstawowym gatunkiem narracyjnym prozy nowożytnej, mający swoje korzenie w literaturze dawniejszej (starogrecki romans, relacja z podróży, opowieści potoczne). Podstawowym czynnikiem strukturalnym jest w powieści narracja, która powołuje do życia świat przedstawiony zawierający fabułę oraz bohaterów i wydarzenia. Wydarzenia natomiast osadzone są w czasie i przestrzeni. W powieści łączą się dwa szeregi językowe: mowa narratora i przytoczenia słów postaci (monolog, dialog i monolog wewnętrzny). Powieści pojawiły się już w XVII wieku, ale głównym gatunkiem powieść stała się w XVIII wieku.

Parabola – to gatunek literacko-moralistyczny, w którym opowiedziana historia nie jest istotna sama przez się, ale staje się ilustracją pewnych ogólnych prawideł ludzkiego losu. Zrozumienie przypowieści wymaga przejścia od dosłownego sensu fabuły do ukrytego sensu alegorycznego lub moralnego. Korzeniami parabola sięga do Ewangelii.

Dżuma jako powieść-parabola

schematyzm – powieść Camusa jest bardzo wyrazista. Opowiada historię miasta od wybuchu epidemii po jej kres. Wydarzenia ułożone są chronologicznie, a wszystko, co się dzieje podporządkowane jest historii walki z zarazą.

symbolizm postaci – wszystkie postaci stanowią niemalże symbole określonych postaw wobec zarazy ( a w warstwie metaforycznej wobec zła, wojny, totalitaryzmu i absurdu). Doktor Bernard Rieux to symbol niezłomnej walki o dobro ludzi, Rambert jest człowiekiem, który zmienia swój stosunek do mieszkańców miasta i choroby, Tarrou jest kimś w rodzaju świętego oddającego życie za innych, a Cottard to ten, który korzysta z nieszczęść innych.

czas i przestrzeń – o uniwersalizmie tekstu świadczy niedookreślony czas akcji, ale również zamknięcie bohaterów w jednym miejscu, Oranie. Na dodatek miasto to niczym nie wyróżnia się spośród milionów miast na świecie. Poza tym należy dodać, iż w latach czterdziestych XX wieku epidemia dżumy nie wybuchła w Oranie, a więc miasto jest jedynie jak gdyby reprezentantem wszystkich innych miast. Oznacza to, że zaraza może dopaść ludzi w każdym czasie i w każdym miejscu.

motto – słowa Daniela Defoe mówią wyraźnie o istnieniu warstwy alegorycznej, o tym, że istnieje „drugie dno”, a powieść jest tak skonstruowana, aby odczytać głębszy sens.

tytuł – tu również mamy możliwość wielorakiej interpretacji.

dydaktyzm i moralistyka – postawę wszystkich bohaterów czytelnik jest w stanie bez najmniejszych problemów ocenić, uznając ją za moralną lub niemoralną.