Satyry Krasickiego - Gatunek literacki

Satyra to gatunek literacki o dalekim, bo jeszcze antycznym rodowodzie. Znamy satyry spod ręki Arystofanesa, a szczególne mistrzostwo w operowaniu ową formą literacką cechowało twórców rzymskich (Horacy, Juwenalis).

Cechy:

• Jest to utwór literacki, w którym narrator/podmiot liryczny wyraża krytyczny stosunek wobec opisywanych zjawisk. Satyra niemal zawsze dotyka aktualnych dla danej epoki czy kręgu kulturowego problemów, wzorów obyczajowych, postaw.
• W satyrach wskazuje się na konkretne wady i przywary ludzkie, przedstawiając ich negatywny wydźwięk czy skutki.
• Wykorzystywane chętnie w satyrach techniki to operowanie ironią i groteską, przedstawianie karykaturalnych zachowań czy postaw.
• Utwór taki ma zazwyczaj charakter doraźny, ma na celu zwrócenie uwagi na niewłaściwe postępowanie danej osoby, grupy społecznej.
• W satyrach nie prezentuje się jednak z reguły konkretnych pozytywnych rozwiązań. Refleksja ma przyjść niejako sama, jako skutek lektury utworów.
• Wyolbrzymiane są w satyrach negatywne cechy charakteru, a podkreślone zalety lub godne naśladowania postawy.
• Autorzy tego typu utworów nie cofają się przed kpiną, szyderstwem, czasami mało wyszukanym dowcipem.
• Spotkać można także satyry okolicznościowe, polityczne. Wówczas zmierzają one do zanegowania określonej postawy lub orientacji politycznej. W oświeceniu wspaniałe satyry pisało przede wszystkim dwóch wybitnych poetów. Obok Krasickiego wskazać należy tu bowiem także Adama Naruszewicza (zwłaszcza utwory Chudy literat i Reduty).

Warto tu jeszcze dodać, że satyra w rozumieniu późniejszym utraciła sens gatunkowy. Określeniami „satyra”, „satyryczny” zaczęto opatrywać utwory różnych gatunków, a które miały charakter ośmieszający lub piętnujący wady ludzkie, społeczeństwo czy jego grupy.