Poezja Sępa-Szarzyńskiego - Informacje wstępne

Podstawowe informacje o sonetach i ich autorze

O Mikołaju Sępie – Szarzyńskim mówi się, że jest przedstawicielem trzeciego pokolenia twórców doby odrodzenia. Był człowiekiem dobrze wykształconym, typowym „poetą-doctus”, wiedzę zdobywał prawdopodobnie we Lwowie i w Niemczech. Znał doskonale poezję starożytną i kulturę klasyczną w ogóle. Jego śmierć (zmarł w wieku 30 lat), była niepowetowaną stratą dla polskiej literatury renesansowej. W roku 1601 ukazał się niewielki tom wierszy zatytułowany Rytmy albo wiersze polskie (ich wydawcą był Jakub Szarzyński, starszy brat Mikołaja). Całość Rytmów… obejmuje sześć sonetów, sześć psalmów, dziewięć pieśni, epigramaty, nagrobki – epitafia, wiersze przygodne.

Sępa - Szarzyńskiego uważa się za najwybitniejszego, po Kochanowskim, poetę polskiego odrodzenia, a w zasadzie to epoki pomiędzy renesansem a barokiem. O tym, że Szarzyński był poetą epoki przejściowej świadczą m.in. jego sonety, w których wyraźnie daje się zauważyć dwa rodzaje światopoglądowe: renesansowy i barokowy. O renesansowym świadczy afirmacja życia, podkreślanie wartości i wielkości człowieka w walce z pokusami świata i własnymi słabościami. Natomiast kunsztowne środki artystyczne są typowe dla poetyki barokowej (np. inwersje, ciągi epitetów, pytania retoryczne, antytezy, peryfrazy). W niektórych sonetach odnajdujemy też typową dla baroku tematykę: znikomość i kruchość życia, słabość natury ludzkiej w walce z szatanem i własnymi słabościami, zagubienie i osamotnienie człowieka wobec przemijalności rzeczy doczesnych, ich marności. Szarzyński uprawiał trudną formę sonetu, zarówno włoskiego, jak i francuskiego. W Polsce ten gatunek literacki znał doskonale Jan Kochanowski i właśnie Mikołaj Sęp-Szarzyński.