Podstawowe informacje o bohaterze
Jagna jest bohaterką powieści Reymonta Chłopi. Dziewczyna ma 19 lat. Jest córką Dominikowej, siostrą Szymka i Jędrzycha. Matka bohaterki obciążała niektórymi obowiązkami domowymi synów, oszczędzając tym samym Jagusię. Dziewczyna została żoną pierwszego gospodarza we wsi, znacznie starszego od siebie Macieja Boryny. Kobieta nawet po ślubie utrzymywała ze swym pasierbem Antkiem grzeszny związek. Kochankowie zostali przyłapani na schadzce, co przyczyniło się do zmiany stosunku Macieja do żony. Jagna straciła w domu pozycję gospodyni. Bohaterkę łączy także zażyła znajomość z wójtem. Młódka zakochuje się w Jasiu, który kształcił się w seminarium. Wdowa po Borynie zostaje wyrzucona ze wsi.
Charakterystyka zewnętrzna
Jagusia zachwycała wszystkich swoją urodą. Budziła zazdrość innych kobiet, bowiem przewyższała
wszystkie urodą, strojem, postawą.
Bohaterka lubiła stroić się w piękne i kolorowe zapaski, chusty, korale, a wówczas
ludzie poglądali na nią, taka była urodna i taka młodość i zdrowie biło od niej.
Kobieta miała białe zęby. Zdrowie, witalność, krzepkość i siła dodawały Jagusi urody, która budziła zainteresowanie mężczyzn.
Charakterystyka wewnętrzna
Tragiczne koleje losu bohaterki wynikają ze stosunku Jagny do własnych emocji i pragnień. Kobieta wyszła za mąż za starszego mężczyznę wbrew swoim uczuciom, ponieważ tak zadecydowała jej matka. Na podstawie tej sytuacji możemy wskazać na bierność Jagny oraz jej posłuszeństwo. Wiemy również, że Jagusi nie zależało na ziemi (por. rzucenie Hance pod nogi zapisu), o co tak bardzo zabiegała jej matka i … czego wszyscy mieszkańcy wsi tak bardzo pożądali. Zatem Jagna była nietypowa na tle społeczności, w której żyła. Trudno jednoznacznie ocenić zachowanie bohaterki. Z jednej bowiem strony jawi się nam jako wrażliwa na piękno i nieszczęście innych chrześcijanka i artystka (por. zachowanie w kościele; reakcje na opowieści Rocha; wycinanki), z drugiej jako bezwzględna i cyniczna kobieta (por. romanse; stosunek do męża, którego zdradziła; niechęć do chorego). Warto jednak pamiętać, że skrajne, zmienne zachowania i reakcje Jagny są konsekwencją jej tendencji do ulegania emocjom, nad którymi bohaterka nie potrafi zapanować. Narrator często podkreśla tę nieumiejętność panowania nad pragnieniami, uleganie innym i bierność (a więc nie perfidia!), które przyczyniają się do unieszczęśliwienia tylu osób. Czytamy, że
Pobłażliwa ocena zachowania bohaterki możliwa jest, gdy zdamy sobie sprawę, że Jagna pragnęła przede wszystkim miłości. Poddawała się instynktowi, nie zważając zupełnie na inne, oprócz biologicznych, prawa (społeczne, chrześcijańskie). Warto zwrócić również uwagę, że bohaterka nie miała pełnej świadomości, że robi źle (nie przeprasza). Nie zachowywała się więc niemoralnie (świadome przekraczanie norm moralnych), lecz amoralnie (brak świadomości istnienia tych norm). Za swoją krzywdę obwiniała innych (por. późniejszy stosunek do Antka, wójta). Jest więc niezdolna do analizy swojego zachowania, krytycznej samooceny i refleksji, to oznacza, że nie będzie mogła wyciągnąć wniosków, a w konsekwencji nie zmieni swojego zachowania. Jagusia była zatem istotą biologiczną, pragnącą swojego szczęścia, poddaną instynktom, a w konsekwencji skazaną na klęskę.jako ta ziemia święta była Jagusina dusza.