Motyw Żyda - Motyw Żyda w malarstwie

Piotr Michałowski Żydzi

Obraz przedstawia grupę mężczyzn w różnym wieku skąpanych w ciepłym świetle. W ich twarzach maluje się nostalgia i tęsknota, trochę zmęczenie. Fizjonomia mężczyzn mocno podkreśla charakterystyczne cechy żydowskiej urody – garbate nosy, zwisające pejsy i długie brody. Spojrzenia Żydów nasuwają skojarzenia nie tylko z ich losem, ale losem żydowskiego ludu wiecznie tułającego się po świecie. Sportretowani Żydzi zdają się zastanawiać nad swoim życiem, miejscem, do którego przynależą. Ciepłe światło może tu mieć symboliczne znaczenie – światło jest często stosowane dla wyróżnienia postaci, zwłaszcza skontrastowane z ciemnym tłem – być może to fragment „ludu wybranego”.

Aleksander Gierymski Żydówka z cytrynami

To piękny portret żydowskiej handlarki sprzedającej cytryny. Stara kobieta trzymająca dwa ciężkie kosze zapisała się w historii polskiego malarstwa jako jedno z większych dzieł artysty. Jej twarz, choć pełna smutku i zmęczenia, budzi w nas szacunek. Spracowana i zmęczona zastygła na płótnie namalowanym po mistrzowsku. Żydzi słynęli i nadal słyną z drygu do handlu i interesów – tu starsza kobieta ze spokojem, nie narzucając się nikomu, sprzedaje owoce z nadzieją na zarobek. Obraz wydaje się prosty, ale właśnie w tym naturalnym przedstawieniu tkwi cała jego siła.

Inne przykłady malarskie:

• Józef Brandt Żydzi (Żydzi w podróży)
• Samuel van Hoogstraten Mężczyzna wyglądający przez okno (wizerunek starego rabina)
• Luca Signorelli Obrzezanie (scena obrzezania dzieciątka ufnie wyciągającego ręce)
• Aleksander Gierymski Modlitwa Żydów w dzień szabasu, Święto trąbek (obyczaje żydowskie)
  Szymon Buchbinder Modlący się rabin (wiara Żydów)
  Józef Pankiewicz Żyd z koszem (Żyd ciężko pracujący)
  Stanisław Wyspiański Głowa Żyda (cechy charakterystyczne żydowskiej urody)
  Rembrandt van Rijn Żydowska narzeczona inaczej: Izaak i Rebeca (Żydówka w kapeluszu)
• Bruno Schulz Żydzi (przywary zachowań żydowskich)
  Jakub Weinles Żydzi modlący się w Jom Kippur (Żydzi czytający świętą księgę)
  Maurycy Gottlieb Ahasuerus, Żyd wieczny tułacz (wędrówki Żydów)
• Jerzy Pstrak Żydzi (rozmowy rabinów)
• Jerzy Fuchs, Żydzi w kolejce po jedzenie w Przygłowie (obraz biednie ubranych Żydów, stojących w kolejce po żywność)