Powrót posła - Podkomorzyna

Podstawowe informacje o bohaterze

Podkomorzyna jest jedną z bohaterek występujących w Powrocie posła, komedii Juliana Ursyna Niemcewicza. Przedstawiona została jako postać pozytywna. Uosabia dobrą gospodynię, wierną żonę i troskliwą matkę. Jej mężem jest Podkomorzy. Ma z nim trzech synów, których wychowała na wzorowych młodzieńców. Jeden z nich, Walery, występuje w utworze. Podkomorzyna jest spokrewniona ze Starostą Gadulskim.

Charakterystyka

Cechy Podkomorzyny przedstawione są głównie przez jej wypowiedzi. Bohaterka wykreowana jest na zasadzie kontrastu do innej (przedstawionej jako negatywnej) postaci, Starościny. Nie zgadza się również z postawą i poglądami Starosty Gadulskiego oraz Szarmanckiego. Najczęściej wypowiada się krótko, w odpowiedzi na kwestie innych postaci.

Jako wzorowa obywatelka Podkomorzyna ma takie same poglądy, jak Podkomorzy. Są one zbieżne z programem jednego ze stronnictw biorących udział w obradach Sejmu Wielkiego w czasie powstania Powrotu posła, obozu reform. Opowiada się zatem za: ograniczeniem przywilejów szlacheckich (szczególnie zasad wolnej elekcji i liberum veto), a tym samym wzmocnieniem władzy królewskiej, nadaniem praw politycznych mieszczanom, wzmocnieniem polityki zagranicznej i rozbudową polskiej armii. Popiera także Podkomorzego, który dokonuje uwłaszczenia chłopów.

W życiu domowym Podkomorzyna nie tylko jest dobrą gospodynią, ale i wzorową żoną oraz matką. Jako wzór obywatelki-patriotki ma poglądy odmienne od Starościny wychowanej na wzór francuski, zepsutej literaturą sentymentalną. Jest zatem pracowita, przywiązana do tradycji i wartości. Co prawda zna język francuski (wiemy to, ponieważ tłumaczy Podkomorzemu treść listu od Starościny), natomiast nie posługuje się nim bez potrzeby. Jest przywiązana do swojego męża i wspiera go w jego działaniach. Bohaterka w równym stopniu dba o wychowanie zarówno swoich synów, jak i oddanej jej pod opiekę Teresy. Dzieci kocha szczerą miłością i pragnie ich szczęścia. Kiedy Walery wraca do domu i „padającego na kolana chwyta za szyję”, mówi:

Ach, mój ty kochany, / Wracasz na łono matki, tak dawno czekany! / Jakże jestem szczęśliwa, że ciebie oglądam! / Nie, już na świecie więcej… niczego nie żądam. / Ty nie wiesz, co dla syna serce matki czuje!

Podobnymi uczuciami darzy również swoją wychowankę i przyszłą synową.

Dodatkowo należy zaznaczyć, że postać Podkomorzyny cechuje refleks i bystrość. Na przykład Staroście, opowiadającemu nonsensy na temat zawierania sojuszy z państwami jak najdalej położonymi od Polski („Z Hiszpanią, Portugalią, nawet z Ameryką…”), odpowiada dowcipnie („Z Persami, Tatarami albo z Siczą dziką”). Jest też zrównoważona i rozsądna w swoich działaniach. Wspiera działania syna w jego walce o rękę ukochanej kobiety. Na przykład, kiedy Walery chce prosić Starostę o rękę Teresy, doradza mu:

Wstrzymaj się! Moglibyśmy rzecz całą zepsować: / Trzeba go [Starostę] ułagodzić, z wolna postępować.

Osobiście także wstawia się w imieniu młodych u decydującego o losie córki Gadulskiego.