Franciszek Karpiński był głównym twórcą i przedstawicielem sentymentalizmu w polskiej liryce XVIII wieku. Ukończył gimnazjum jezuickie w Stanisławowie, studiował na uniwersytecie we Lwowie, który ukończył ze stopniem doktora filozofii i nauk wyzwolonych. Potem uczył się jeszcze w Wiedniu, ale powrócił do kraju i został prywatnym nauczycielem na dworach magnackich. Po ukazaniu się pierwszego tomiku, Zabawki wierszem, związał się z rodziną Czartoryskich, został sekretarzem Adama Kazimierza Czartoryskiego, pod którego protekcją wydawał kolejne tomiki. Jednak po pewnym czasie, rozczarowany życiem w stolicy, wyjechał na Ruś Czerwoną (zabór austriacki). Dzierżawił ziemię i był guwernerem. Kochał podobno trzy kobiety. Wszystkie nazywał „Justynami”, ale nigdy się nie ożenił. Do jego najbardziej znanych utworów należą:
- sielanki (Laura i Filon, Do Justyny. Tęskność na wiosnę)
- elegie
- pieśni religijne (Kiedy ranne wstają zorze, Wszystkie nasze dzienne sprawy, Bóg się rodzi, moc truchleje)
- wiersze patriotyczne (Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta , Pieśń dziada sokalskiego).
Sentymentalizm jest kierunkiem literackim i umysłowym, który powstał w XVIII wieku w opozycji do oświeceniowego klasycyzmu. Twórcą myśli sentymentalnej był Jean Jacques Rousseau. Nazwa kierunku zaczerpnięta została od dzieła Laurence'a Sterne'a Podróż sentymentalna. Sentymentalizm podkreślał przede wszystkim uczucia, czułość, czułostkowość, indywidualizm bohaterów, powrót człowieka na łono natury. Bohaterowie to najczęściej prości ludzie, którzy pozbawieni byli obłudy, fałszu i wszystkiego tego, co niósł ze sobą rozwój cywilizacji. Rousseau twierdził, że należy schronić się przed tym zgubnym wpływem cywilizacji i powrócić do natury, by odkryć na nowo w człowieku dobro, miłość, przyjaźń, szczerość i uczciwość. Dlatego też literatura sentymentalna, jak żadna wcześniej, stawia na pokazywanie uczuć, intymności bohaterów, empatii, podążanie za głosem serca. Bohaterowi zawsze towarzyszy natura, którą szanuje, bo jest ucieczką od kultury i cywilizacji. Literatura sentymentalna czasem naśladuje przyrodę i wprowadza elementy folkloru (koloryt lokalny). Kierunek ten jest tak ważny, ponieważ do jego korzeni będzie sięgał romantyzm europejski.