Pamiętniki - Styl utworu

Wartość literacka Pamiętników

Jeżeli chodzi o wartości artystyczne utworu, to należy zaznaczyć, że nie są one dziełem zwartym i jednolitym. Pewne partie utworu są pisane żywy, barwnym i ciekawym stylem, inne zaś są „przegadane”, rozwlekłe i po prostu nudne. Styl Paska, rozpatrując w aspekcie ogólnym, cechuje wartkość i dynamika, którą osiąga dzięki licznie stosowanym wykrzyknieniom, krótkim i zwięzłym wypowiedzeniom, także stosowanym równoważnikom zdań, np.:

•  
  • „Jużem wtedy w pół drogi, dogonił mnie Nuczyński”.
  • „Alt”.
  • „Bij się ze mną!”.
  • „Com ci winien?”.
  • „Zaniechaj mnie”.
  • „Dla Boga!”.
  • „Pożałuj”.
  • „Panie zachowaj!”.

Obrazowość stylu osiągnął też dzięki przenośniom i porównaniom, które pochodzą z życia codziennego i były doskonale rozumiane przez szlacheckiego czytelnika, np.:

•  
  • „Ale mi było tak miło, jakoby mię ostrym zgrzebłem po skórze drapał”
  • „A w morze jako żaby powpadali”. (porównania)
  • „A, milczkiem kąsasz pogański synu”. (przenośnia)

Stosuje Pasek wiele wyrazów pospolitych, np.:

•  
  • „jechał was pies z ostatkiem”.
  • „nie durno nam się tu wymkniesz”.
  • „ urwę go w łeb”.
  • „dawszy pachołkowi w gębę”.
  • „choć tam i zdechnie”.
  • „będziesz miał taki synu”.
  • „wara chłopie”.

Typową cechą stylu utworów barokowych i w ogóle mowy szlacheckiej, jest makaronizowanie, czyli wplatanie w tekst Polski zwrotów i wyrazów łacińskich, np.:

•  
  • „on u rodzica mego, my vicissim (wzajemnie) u niego”
  • „bo już królewskie i duchowne nie mogły sufficere” (wystarczyć)
  • „takci dałem (…) że to jest practicatum axioma”(doświadczona prawda)
  • „bo i nasz elekt Johannes Tertius (Jan III), ognawszy in parte (w części) ojczyzny ściany…”.

Pamiętniki są pisane stylem gawędziarskim, autor popisuje się przy każdej okazji sztuką krasomówczą i wygłasza „oracyje”. Zaletą są niewątpliwie żywe, plastyczne opisy batalistyczne, wplatanie elementów humorystycznych w tok narracyjny oraz styl zbliżony do powieściowego.