Poezja Iwaszkiewicza - Szczęście

Typ liryki

Wiersz Szczęście należy do liryki pośredniej. Podmiot liryczny nie wypowiada się wprost, ale tak konstruuje przekaz liryczny, by móc wypowiedzieć swoje zdanie na temat zajmującej go kwestii, czyli w tym przypadku określenia tego, co znaczy dla niego słowo szczęście.

Podmiot liryczny i jego kreacja

Podmiot liryczny sugeruje, że na szczęście można patrzeć tylko przez pryzmat sztuki. Każda chwila, kiedy może tworzyć, jest dla niego tytułowym szczęściem. Rozsmakowuje się w tym szczęściu, chce je czuć tak, jak kroplę słodyczy na wardze. Świat nabiera sensu, gdy można wszystko, co się dostrzega i czuje, wyrazić poprzez sztukę. Artysta ma ten przywilej, że może decydować, co i jak z tego otaczającego go świata „ubrać” w artystyczne szaty. Ma bogatą wyobraźnię, którą może swobodnie żonglować, może bez ograniczeń puszczać wodze swej fantazji artystycznej. Rumaki możemy tu kojarzyć z Pegazem, skrzydlatym koniem, symbolem sztuki, jak też z weną twórczą, którą należy w odpowiednim momencie wykorzystać.

Życie według poety to kroczenie po „białej, twardej drodze”, czyli wcale nie jest takie łatwe i przyjemne, ale może uczynić je radosnym i szczęśliwym, jeżeli będziemy cały świat postrzegać jako twór (byt) doskonały (symbolem tej doskonałości jest tutaj kula), poeta umie rozkoszować się każdą przeżytą chwilą, bo przecież z chwil składa się nasze życie. Mamy w wierszu podmiot liryczny, artystę, który potrafi widzieć uroki życia i otaczającego go świata, wszędzie dostrzega piękno i dlatego szczęściem jest dla niego wszystko, wszystko jest doskonałą jednością i wszystko też może stać się tematem sztuki, która w momentach smutku jest jedyną pociechą i ukojeniem.

Sensy utworu

Wiersz dotyka istotnej i ważnej wartości w życiu człowieka, jaką jest szczęście. Każdemu z nas kojarzy się ono z czymś innym, ale dla artysty jest nim możliwość kontemplacji świata poprzez jego piękno. Nie ma chwil bardziej i mniej ważnych, bo każda jest wyjątkowa i dopóki będziemy umieli dostrzegać uroki otaczającego nas świata, możemy uważać się za ludzi szczęśliwych, bo szczęście dla artysty to każda chwila przeżyta w zgodzie z naturą, wykorzystanie weny twórczej, aby to piękno świata utrwalić w poezji w sposób kunsztowny, na wzór tak idealnego kształtu, jakim jest kula.

Budowa i język utworu

Cztery strofy dwuwersowe (dystychy) tworzą ośmiowersowy wiersz – oktostych. Słownictwo wiersza jest kunsztowne i wyszukane, bo poeta wyraźnie rozkoszuje się chwilą tworzenia i bawi się słowem poetyckim. Wykorzystał tu instrumentację zgłoskową (aliterację), by w ten sposób podkreślić to szczęście, które odnajduje w procesie tworzenia. Trzykrotnie powtarza słowo „czuć”, by uzmysłowić czytelnikowi walory mowy i zintensyfikować odczuwanie piękna świata. Charakterystyczne symboliczne brzmienie nadają utworowi onomatopeje, np. głaskać, rozcinać.

Kontynuacje i nawiązania

Rozważania o pięknie i urodzie świata odnajdziemy w utworach:

• Marek Aureliusz, Rozmyślania;
• Lucjusz Seneka, O życiu szczęśliwym;
• Jan Kochanowski, Czego chcesz od nas, Panie…;
• Cyprian Kamil Norwid, Piękno; Moja piosenka;
• Wincenty Pol, Pieśń o ziemi naszej;
• Czesław Miłosz, Zaklęcie;
• Leopold Staff, Wróble wiosenne; Zachód jesienny; Wysokie drzewa;
• Władysław Broniewski, Żywioły;
• Konstanty Ildefons Gałczyński, Pieśni;
• Zbigniew Herbert, Modlitwa Pana Cogito – podróżnika;
• Wisława Szymborska, W rzece Heraklita; Wszelki wypadek;
• Adam Zagajewski, Dzikie czereśnie;

Bibliografia przedmiotowa

• A. Sandauer, Poeci trzech pokoleń, Warszawa 1962.