Typ liryki
Pierwsza część utworu utrzymana jest w konwencji liryki pośredniej i posiada cechy baśniowe. Natomiast druga część wiersza to liryka bezpośrednia. Utwór Trupięgi Leśmiana ma swój rodowód w baśni ludowej i porusza problemy filozoficzne, odwołując się do istnienia ludzi skrzywdzonych przez los, ubogich czy kalekich.
Podmiot liryczny i jego kreacja
Podmiot liryczny w pierwszej części nie ujawnia się, opisuje jedynie zdarzenia. Zaś w drugiej części jest pierwszoosobowy, na co wskazują zaimki („ja”, „mnie”) i formy czasowników („drwię”, „wiem”). Podmiot ten to zbuntowany poeta („ja – poeta”, „ja – gniewny”), wypowiadający się we własnym imieniu.
Sensy utworu
Tytułowe „trupięgi”, będące symbolem nędzy, przeobrażają się w symbol buntu („Będę tupał na Niego [Boga – przy. B. Ch.] tymi trupięgami!”). Podmiot liryczny przypuszcza, że tak samo jak rodzina chowająca nędzarza dopiero po śmierci zauważa jego nędzę, tak Bóg nie zwróci na niego uwagi jako na poetę. Przesłanie utworu jest zatem z jednej strony takie, że Bóg nie może odrzucać ludzi, którzy zostali pokrzywdzeni przez zdarzenia lub innych ludzi. Z drugiej zaś strony wiersz odnosi się do motywu exegi monumentum. Mimo że podmiot zdaje sobie sprawę ze swojej niedoskonałości (z nędzy jedynie „chciał się wymigać”), pragnie być przez Boga zauważony.
Budowa i język utworu
Wiersz, jak zauważono powyżej, podzielony został na dwie części. Są one nierówne objętościowo. Pierwsza składa się z ośmiu, druga z czternastu wersów. Każdy z nich jest napisany regularnym trzynastozgłoskowcem (7+6), co nadaje utworowi jednostajny rytm. W wierszu występują rymy parzyste (AABBCC…), żeńskie, dokładne (na przykład: „proso” – „boso”, „korzysta” – „ciernista”).
Kreując świat utworu, poeta posługuje się wieloma środkami poetyckiego wyrazu:
- epitety:
- ofiarnej rozpaczy
- grosz ostatni
- metafory:
- by w trumnę szedł boso
- oksymoron:
- zbytki żebracze
- powtórzenia:
- I raz jeszcze – i nieraz
- wykrzyknienia:
- i płacze!
- Wszystko jedno!
- neologizm –„trupięgi”.
Bibliografia przedmiotowa
- J. Trznadel, Twórczość Leśmiana (próba przekroju), Warszawa 1964.
- T. Karpowicz, Poezja niemożliwa: modele leśmianowskiej wyobraźni, Wrocław 1975.