Motyw młodości - Motyw młodości w literaturze

Mitologia – mit o bogach olimpijskich

W micie ukazany został motyw wiecznej młodości. Bogowie greccy mieszkający na Olimpie spędzają czas na życiu beztroskim i wypełnionym zabawą. Bardzo często ucztują. Ich pokarm to ambrozja dająca im nieśmiertelność, piją zaś nektar, który jest rodzajem wina o wspaniałym zapachu i sprawia, że są oni wiecznie młodzi. Podczas uczt jadło i napitek roznoszą Hebe (bogini młodości) i Ganimedes (ludzki chłopiec, którego Zeus uczynił nieśmiertelnym).

Johan Wolfgang Goethe Faust

W dramacie pojawia się motyw ponownej młodości. Faust zawiera zakład z Mefistofelesem, w którym stawką jest jego dusza. W wyniku tego może zażądać od diabła wszystkiego, czego tylko zapragnie. Stary Faust dzięki magii Mefistofelesa staje się na powrót młodym człowiekiem. Ma szansę korzystać z uroków życia, które ominęły go w czasie jego rzeczywistej młodości, ponieważ wówczas był zbyt pochłonięty nauką i odkrywaniem tajemnic świata. Bawi się zatem i zakochuje w Małgorzacie. Jego nowe podejście do życia doprowadza do tragedii – uwiedziona Małgorzata zachodzi w ciążę, potem staje sie dzieciobójczynią; w pojedynku Faust zabija brata Małgorzaty. Młodość jest tutaj zatem ukazana jako siła trochę bezrozumna, która rządzi się popędami i której efektem mogą być głupie decyzje.

Adam Mickiewicz Oda do młodości

Jest to utwór programowy pokolenia romantyków. Pojawia się w nim apoteoza i bezpośredni zwrot do młodości:

 

Młodości! Dodaj mi skrzydła!

Młodość, która dotyczy romantyków, przeciwstawiona jest starości, odnoszącej się do klasyków (pokolenia epoki oświecenia). Jej siłę stanowi uczucie mające moc większą niż przynależny starości rozum. Przedstawione zostały motywy młodości jako siły sprawczej, mogącej budować nową rzeczywistości, oraz walki pokoleń.

Młodość jest pewnym stanem ducha i ma prawie boski charakter, bo umożliwia stworzenie „świata ducha”. Młodzi ludzie mają w sobie entuzjazm, są pełni wiary, odważni i gotowi do podejmowania wyzwań. A wszystko to możliwe jest dzięki temu, że nie pozwalają, aby ich czymkolwiek spętać. Młodość więc nieodłącznie wiąże się z wolnością.

Tadeusz Różewicz Ocalony

Wiersz przedstawia dramat pokolenia Kolumbów, którzy przeżyli wojnę. Podmiot liryczny, mimo że jest dopiero w wieku dwudziestu czterech lat, posiada ogromny bagaż doświadczeń życiowych. Zdarzenia wojenne odebrały mu okres młodości i musiał on błyskawicznie stać się dorosłym człowiekiem. Szuka teraz kogoś, kto będzie potrafił przywrócić mu wiarę w ludzkie wartości. W utworze ukazana została młodość utracona, przepełniona goryczą, widmem śmierci i nieludzkich obrazów.

Marek Hłasko Pierwszy krok w chmurach

Dwójka młodych bohaterów, Janek i jego dziewczyna, kochają się ze sobą po raz pierwszy w upalny letni dzień na ogródkach działkowych. Są oni podglądani i następnie, kiedy leżą w trawie, zaskoczeni przez trójkę zwyrodniałych robotników: pana Gienka, Maliszewskiego i Heńka. Ci zachowują się w sposób wulgarny i brutalny. Niewybrednie mówią o miłości młodych i jeden z nich bije stającego w obronie dziewczyny Janka. W opowiadaniu ukazana została młodość, której najpiękniejsze chwile zniszczone są wskutek prostackiego i chamskiego działania ludzi gloryfikowanych przez doktrynę socrealizmu.

Inne przykłady literackie:

• Mitologia – mit o Dedalu i Ikarze (Ikar symbolizuje jednocześnie młodzieńcze: bunt przeciw ojcu, brawurowe ale lekkomyślne działanie oraz chęć odkrywania tego co nieznane)
• Jan Kochanowski Na młodość (szaleństwa młodości są rzeczą naturalną)
• William Szekspir Hamlet (pokazany jest młodzieńczy bunt wobec otaczającej bohatera rzeczywistości)
• Ignacy Krasicki Mikołaja Doświadczyńskiego Przypadki (błędy młodości)
• Johan Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera (postawę i zachowania Wertera determinuje młody wiek)
• Adam Mickiewicz Ajudah (w wierszu pojawia się obraz młodego poety, którego czeka sława)
• Adam Asnyk Do młodych (manifest programowy pozytywizmu, co charakterystyczne – starość nie jest przeciwstawiona młodości, należy ją uszanować)
• Eliza Orzeszkowa Gloria vistis (młodość bohaterów przepełniona jest ideami patriotycznymi i walką o wolność ojczyzny)
• Stefan Żeromski Syzyfowe prace (powieść porusza problem dojrzewania, przekraczania przez głównego bohatera granicy między młodością i dorosłością)
• Witold Gombrowicz Ferdydurke (pokazany jest proces dorastania oraz przeciwstawiona wizja młodości jako najbardziej beztroskiego okresu życia wizji czasów ciągłego upupiania i robienia gęby)
• Zbigniew Uniłowski Wspólny pokój (młodość głównego bohatera jest burzliwa i jednocześnie zmarnowana wskutek sytuacji, w jakiej się znajduje i jego niemocy twórczej)
• Krzysztof Kamil Baczyński Pokolenie (młodość przypadła na czas wojny, w wyniku czego została bezpowrotnie utracona)
• Roman Bratny Kolumbowie. Rocznik 20 (jw.)
• Jerzy Andrzejewski Popiół i diament (młodość wypełniona walką o inną rzeczywistość i jednocześnie utracona)
• Sławomir Mrożek Tango (młodzieńczy bunt pokazany w krzywym zwierciadle, młody bohater nie przeciwstawia się wartościom starszych, tylko walczy z ich brakiem wartości)