Motyw antyutopii

Ludzie zawsze marzyli o świecie, w którym będą szczęśliwi, a wszystkie ich marzenia zostaną spełnione, ucisk społeczny zostanie zniesiony i wszyscy będą równi. To marzenie było jakby zakodowane w archetypie utraconego raju.

W XIX wieku pojawiło się hasło socjalizmu utopijnego, ale jego przedstawiciele szybko przekonali się, że nie może on mieć zastosowania w życiu codziennym. W XX wieku nadszedł czas wielkich totalitaryzmów. Na przekór ludzkim marzeniom o powstaniu idealnego państwa w społeczeństwach zniewolonych doszły do głosu najgorsze ludzkie instynkty, a podstawowe prawo człowieka do wolności zostało ograniczone. Marzenie o zrealizowaniu utopijnego świata doprowadziło do powstania światów negujących idealne państwo. Józef Szacki w Spotkaniach z utopią podaje:

Można powiedzieć, że granica między utopią pozytywną a negatywną jest do pewnego stopnia płynna: to, co być powinno, może w oczach innego człowieka jawić się jako to, czego właśnie być nie powinno.