Motyw snu

Sen to bardzo często eksponowany oraz eksplorowany motyw w kulturze, w sztukach plastycznych, literaturze czy filmie. W znaczeniu dosłownym oznacza po prostu codzienną czynność fizjologiczną człowieka, regenerację sił podczas nocnego odpoczynku. O wiele bardziej interesująca jest jednak inna sfera snu – śnienie. Marzenie senne, które staje się udziałem śpiącego, bywa często tak sugestywne, że nie potrafi on oddzielić jawy od snu. Według teorii Freuda sen jest wyrazem podświadomości, ukrytych ludzkich dążeń, pragnień, fascynacji. Wówczas wychodzą na jaw najbardziej skrywane w głębi umysłu kompleksy, przykre doświadczenia itp. W konkretnym tekście kultury motyw snu może być realizowany w rozmaity sposób. W dziełach dawnych epok często sen stanowił alegorię, jego znaczenie należało więc odczytywać symbolicznie. Szczególnie w romantyzmie zwracano uwagę na fakt, że sen kłóci się z racjonalizmem i realizmem, eksponując wątki czy tematy, które zbliżają się do fantastyki i irracjonalizmu. Wreszcie bardzo często spotykane jest budowanie rzeczywistości świata przedstawionego, czy to utworu literackiego, czy filmowego na kształt snu. Surrealizm eksponował zapis snu, co oznaczało podporządkowanie całej struktury danego tekstu kultury swoistym regułom marzenia sennego – poluźnienie motywacji psychologicznej wydarzeń czy związków przyczynowo-skutkowych.